13.9K
شاهرود یکی از شهرهای استان سمنان و یکی از شهرهای بزرگ ایران بوده و مرکز شهرستان شاهرود است. نامهای قدیمی دیگری برای شاهرود که میتوان نام برد عبارت ا...
شاهرود یکی از شهرهای استان سمنان و یکی از شهرهای بزرگ ایران بوده و مرکز شهرستان شاهرود است. نامهای قدیمی دیگری برای شاهرود که میتوان نام برد عبارت است از «حنچره»، «شخره» و «شاخره» اشاره نمود. شاهرود در حد فاصل دو نوع آب و هوای مرطوب و پرباران در شمال و کویری، در جنوب جای گرفته که آب و هوایی معتدل و مطلوب برای این شهر فراهم کردهاست. شاهرود در حد فاصل شهرهای دامغان در شرق، سبزوار و بردسکن در غرب و گرگان در شمال بوده و تقریباً در میانه راه تهران-مشهد میباشد به طوریکه فاصله آن از تهران ۴۰۰ کیلومتر و از مشهد ۵۰۰ کیلومتر میباشد. بر اساس نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵جمعیت شهرستان شاهرود ۲۱۸٬۴۷۴ نفر بودهاست. شاهرود اولین شهرستان پرجمعیت استان محسوب میشود و وجود ادارات کل راه و ترابری، راهآهن شمال شرق، دخانیات، شرکت نفت و سازمان تبلیغات اسلامی بعلاوه پارک علم و فناوری، دانشکده علوم قرآنی، لشکر ۵۸ تکاور ذوالفقار و تنها گروه پدافند هوایی سپاه پاسداران به اهمیت این شهر افزودهاست. مردم شاهرود به زبان فارسی با لهجه شاهرودی تکلم میکنند.
مدارکی وجود دارد که نشان میدهد شاهرود یکی از شهرهای مهم چهاردهمین ایالت تاریخی، «چخره» (از تقسیمات شانزدهگانهٔ اوستایی در دوران باستان) بوده که در دامنهٔ جنوبی رشتهکوه البرز، توسط آریاییها بنا نهاده شدهاست. برخی پژوهندگان واژهٔ چخره را شکل ابتدایی شاهرود دانستهاند. به لغت اوستایی چخرو-ایتی به معنی چرخ پیشه و چخرو-وَتی به معنی دانای چرخ است. این دو هیئت اوستایی این نام، حاوی نام شاهرود میباشند.
هستهٔ اولیهٔ شهر به منظور دفاع در برابر مهاجمان، بر فراز تپههای کمارتفاع دامنهٔ کوههای شمالی و غربی رود بزرگ این منطقه بنا شد که به جهت بزرگی این رود، به تدریج نام شاهرود را به خود گرفت و به تدریج همراه با برقراری امنیت، رشد و توسعه یافت به طوری که در کنار صددروازه، پایتخت اشکانیان که به باور بسیاری از پژوهشگران محل کنونی شهر دامغان است، در شمار شهرهای معتبر پارتی درآمد. به نوشتهٔ برخی پژوهشگران از جمله «اگورود نیکوف»، سومین آتش مقدس اهورامزدا که در اوستا آمده، آذرفرنبغ است که آتشکدهٔ بزرگ شاهرود بودهاست.
در دوران بعدتر، این شهر همراه با دامغان در ردیف مهمترین شهرهای ایالت تاریخی کومِش قرار گرفت و به استناد برخی اشارههای تاریخی مندرج در متون و بعضی شواهد باستانشناسی شهر کنونی شاهرود محل عبور کاروانهایی بودهاست که بزرگراه غربی-شرقی جادهٔ ابریشم را طی میکردند.
در اکثر ماههای سال آب و هوا معتدل سرد میباشد. شاهرود یکی از شهرهای خوش آب و هوای ایران است. قسمت مرکزی و نواحی شرقی شاهرود دارای آب و هوای معتدل و نواحی شمالی آن کوهستانی با آب و هوایی سرد و مرطوب است. قسمت جنوبی که در مجاورت کویر واقع شده آب و هوای نسبتاً گرم است. متوسط درجه حرارت سالانه در این شهر ۱۴ درجه سانتی گراد و میانگین بارندگی سالانه ۱۸۰ میلیمتر است. شاهرود به علت واقع شدن در دامنه کوه از لحاظ آبهای سطحی به صورت رودخانههای دائمی، سهمی نداشته و رودخانههای سیلابی و فصلی در این شهر جاری میباشد. رود بزرگ شاهرود سالهای گذشته از داخل شهر شاهرود رد میشدهاست و بستر آن شاهرود را به دو قسمت تقسیم کردهاست.
این شهر در حاشیهٔ شمالی دشت کویر و در دامنههای جنوبی رشتهکوه البرز با موقعیت جغرافیایی ۲۵ دقیقهٔ و ۳۶ درجهٔ عرضی و ۵۸ دقیقهٔ و ۵۴ درجهٔ طولی با ارتفاعی معادل ۱۳۸۰ متر از سطح دریا در شمال خاوری واقع شدهاست.
از محلات قدیم شاهرود میتوان به خیابان ایستگاه (شهدا)، کوچه راه دیزج، شیرخورشید، شبدری، باغ زندان، بیدآباد، مصلی، آبتول (پیشوا)، آسیاب مندلی و قلعه اشاره نمود.
ساختمان این بنا مربوط به ساختمان قدیمی شهرداری (بلدیه) شهر بوده و در دوره پهلوی اول بنا شدهاست و شامل دو بخش باستانشناسی و مردمشناسی است. در بخش باستانشناسی آثار ارزشمندی مربوط به دورههای پیش از اسلام و در قسمت مردمشناسی نیز مجموعهای از ابزار و ادوات تولید پوشاک، زیورآلات، دست بافتهها، اسناد و قبالهها و نیز ابزاری از فنون سنتی زندگی مردم به نمایش گذاشته شدهاست. همچنین برخی از اشیای مکشوفه در تپه هشت هزار ساله سنگ چخماق بسطام و تپه سه هزار ساله بلوار شاهرود مانند ابزار استخوانی و سنگی کار مربوط به هزاره ششم قبل از میلاد، سفالهای خاکستری و نیز درب امامزاده قطری در موزه شاهرود به نمایش گذاشته شدهاست.
موزه حیات وحش شاهرود ادر زمینی به مساحت ۲۰۰ متر مربع ساخته شده و از سال ۸۹ کار خود را آغاز کردهاست. در این موزه ۴۲ گونه از جانوران اعم از پستانداران، خزندگان و پرندگان صورت تاکسیدرمی نگهداری میشوند که به غیر از تعدادی از پرندگان که منشأ دریایی دارند سایر گونههای موجود بومی این شهرستان هستند.
این موزه در خیابان مصلی-داخل حسینیه سعادت برنجی واقع شدهاست و ابزار آلات باستانی استحصال آب را به نمایش عموم گذاشتهاست.
شهرک صنعتی شاهرود به وسعت حدود ۴۲۰ هکتار و در ۲ فاز عملیاتی اجرا شده و دارای ۲۰۰ واحد صنعتی است که از این تعداد حدود ۹۵ واحد صنعتی با اشتغال زایی بیش از ۱۸ هزار نفر در حال فعالیت بوده و دارای پروانه بهرهبرداری میباشند. این شهرک دارای تأسیسات برق، مخابرات، روشنایی، گاز، آسفالت، تصفیه خانه فاضلاب و منابع آب است. از شرکتهای مهم صنعتی شاهرود میتوان موارد ذیل را نام برد.
از مهمترین معادن شهرستان شاهرود میتوان به معدن زغالسنگ البرز شرقی اشاره کرد؛ که با شهرستان دامغان و شهرستان آزادشهر و رامیان در استان گلستان مشترک میباشد. از دیگر معادن مهم شاهرود میتوان به معادن کرومیت، مس، آهک، گچ و سنگهای تزئینی اشاره کرد.
«سوغات و صنایع دستی شاهرود» برگه زردآلو، قیسی، (قیسی از مهمترین صادرات شاهرود است) کشمش، انگور، گیلاس، آلو، آلبالو خشک و … انواع کشک محلی. ماست گوسفندی. کره محلی، آبغوره، گرد غوره، آلوی خورشتی و … انواع نان، نان قندی، نان کالک، فطیر، انواع نقل و آبنبات. صنایع دستی از قبیل: گلیم، گلیچ، جاجیم، سفال و سرامیک…
انگور: بیش از ۵۰نوع انگور در شاهرود وجود دارد. انگور شاه بابا، انگور لعل، انگور شاهرودی، انگور سیاه، انگور کشمشی، انگور دیشویی و … انگور شاهرود به سراسر کشورهای اطراف صادر میشود.