سوره کوثر صدوهشتمین سوره قرآنٍ، در جزء ۳۰ است که در مکه نازل شده و دارای ۳ آیه است. کلمه کوثر به معنی خیر فراوان است. در اینکه منظور از مصداق کوثر، نهری است در بهشت، یا حوضی در محشر، یادختر پیامبر (فاطمه) و ذریه پیامبر یا علمای امت، یا نبوت و قرآن، یا علم و حکمت یا… نظریه‌های گوناگونی وجود دارد که البته آخرین آیه سوره کوثر نشان از ان دارد که نسل پیامبر منظور است و فاطمه که دختر ایشان است

نام‌ها

نام این سوره (کوثر) از اولین آیه آن گرفته شده‌است.

نزول

بعد از سوره عصر یا عادیات نازل شده‌است (سال اول بعثت). بعضی هم گفته‌اند که در صلح حدیبیه نازل شده‌است و این سوره خبر از آینده می‌دهد آن هم در مکه که هنوز اسلام رشد نداشته است یکی داده شدن کوثر و دیگری بی نسل ماندن دشمن پیامبر

محتوای سوره

پیامبر اسلام دو فرزند پسر از خدیجه داشت: یکی «قاسم» و دیگری «طاهر» و هر دو در مکه از دنیا رفتند، و پیامبر فاقد فرزند پسر شد؛ به همین علت مشرکین به او «ابتر» (یعنی بلاعقب) می‌گفتند. این سوره نازل شد و خبر داد که دشمنان او ابتر خواهند بود.

و خداوند با اعطای کوثر بر پیامبر منت گذاشت و می‌خواهد از پیامبر که با نماز و نحر (دست بلند کردن وقت تکبیر نماز به سمت گردن و بعضی گفته‌اند نماز منظور نماز عید قربان است و نحر هم به معنی قربانی کردن شتر است) این نعمت را شکر کند

فاطمه زهرا

از دیدگاه بسیاری از مفسران سوره کوثر در شأن فاطمه و فرزندان او نازل شده‌است.

قطعا ما به تو خیر کثیر (فاطمه) دادیم ^(۱) پس به شکرانه اش برای پروردگارت نماز بخوان و قربانی کن ^(۲) و بدان که قطعاً شماتت گوی و دشمن تو ابتر و بلا عقب است ^(۳).

فخر رازی مفسر اهل سنت در تفسیر کبیر نوشته‌است:

قول سوم این است که این سوره به عنوان رد بر کسانی نازل شده که عدم وجود اولاد را بر پیغمبر اکرم خرده می‌گرفتند، بنابراین معنی سوره این است که خداوند به او نسلی می‌دهد که در طول زمان باقی می‌ماند، ببین چه اندازه از اهل بیت را شهید کردند، در عین حال جهان مملو از آنهاست، این در حالی است که از بنی امیه (که دشمنان اسلام بودند) شخص قابل ذکری در دنیا باقی نماند، سپس بنگر و ببین چقدر از علمای بزرگ در میان آنهاست مانند باقر و صادق و رضا و نفس زکیه.

هزاران هزار از فرزندان فاطمه در سراسر جهان پخش شدند، در میان آنها نویسندگان و فقها و محدثان و مفسران والامقام و فرماندهان عظیم بودند که با ایثارو فداکاری در حفظ آیین اسلام کوشیدند.

فضیلت سوره

• در حدیثی از پیامبر اسلام آمده‌است:

  هرکس آن را تلاوت کند خداوند او را از نهرهای بهشتی سیراب خواهد کردو به عدد هر قربانی که بندگان خدا در روز عید قربان قربانی می‌کنند، و همچنین قربانی هائی که اهل کتاب و مشرکان دارند، به عدد هر یک از آنان اجری به اومی دهد.

چشمهٔ کوثر

• از هفت رودی که در بهشت جاری هستند (کوثر و کافور و میم و سلسبیل و تسنیم و مَعین و جبیل) در مورد رود کوثر نیز یاد شده است.

ویژگی خاص سوره کوثر

چهار سوره در قران با انّا شروع می‌شود که سوره کوثر یکی از آنهاست (بقیه سوره‌ها قدر و نوح و فتح)

جستارهای وابسته

• قرآن
• سوره‌های قرآن
• سوره مکی

پیوند به بیرون

متن سوره کوثر

تفسیر سوره کوثر (تفسیر نور)

ترجمه صوتی سوره کوثر (فارسی)

منابع

• برگزیده تفسیر نمونه، جلد ۵، آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی
• آشنایی با سوره‌ها (شناخت سوره‌های قرآن)، جواد محدثی، ۱۳۷۴، قم، دفتر تبلیغات اسلامی
• لغت‌نامه دهخدا

پانویس