دانباران یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که در دهستان ابرغان بخش مرکزی شهرستان سراب واقع شده‌است. واژه دانباران از ریشه واژه دانابُران که به کسانی اطلاق می‌شده که گاوهای نر را برای پروار کردن و گوشت آوری زیاد اخته می‌کردند. دانا در زبان ترکی آذربایجانی به معنی گاوِ نرِ جوان هست. وبُران با تلفظ ترکی بوران به معنی پیچاننده است؛ و در معنای کلی یعنی پیچانیدن بیضه‌های گاو نر بعد از وازکتومی از روی پوست کیسه بیضه با وسیله ای شبیه انبردست که با لبه‌های پهن لوله‌های انتقال اسپرم را تحت فشار از روی پوست کیسه بیضه قطع می‌نموده سپس بیضه‌ها را با مهارت خاصی با پیچانیدن به داخل شکم حیوان هدایت می‌کردند بدین ترتیب گاو نر از جفت‌گیری بازمانده و شروع به چاق شدن می‌نموده‌است. گویند در قدیم اهالی آبادی‌های اطراف این روستا برای اخته کردن گاوهای نر به این مکان مراجعه می‌نمودند؛ و با پرداخت اجرت گاوهای نر را اخته می‌کردند. واژ ه دانباران طی سال‌های متمادی تغییر یافته از واژه دانا بوران بوده که با واژه‌های دمبران و دامبَران و دامباران و دَنبَران و دَنباران و دانباران که شکل امروزی آن است درآمده است.

شناخت و بررسی علل پیدایش روستا

در مورد پیدایش روستای دانباران اطلاعات قابل اطمینانی در دست نیست ولی علل پیدایش بیشتر روستاها مخصوصاً روستای دانباران در سه مورد خلاصه می‌شود:

الف)دلایل طبیعی و توپوگرافی(کوه ها-رودها و اراضی زراعی)

ب)اهداف و خواسته‌های انسانی برای مصون ماندن از حملات دشمن

ج)ملاحضات کشاورزی و اقتصادی که این مورد به تبعیت از مورد اول امکان‌پذیر خواهد بود.

محدوده سیاسی

از نظر تقسیمات سیاسی روستای دانباران جز دهستان ابرغان است، مرکز دهستان روستای ابر غان بوده و تعداد روستاهای این دهستان 25 روستا می‌باشد .

اسامی روستاهای دهستان ابر غان به قرار زیر است:

محدوده جغرافیایی تمامی روستاها یا در موقعیت جلگه ای هستند یا کوهستانی و یا هم کوهستانی و هم جلگه ای با فاصله ای اندک از همدیگر یک واحد جغرافیایی همگون در کنار هم و با یکدیگر ارتباط دارند.

وضعیت خدماتی

از نظر خدماتی روستاهای موجود در دهستان به گونه ای هستند که نیازهای خدماتی خود را از مرکز شهرستان برآورده می سازند و تنها روستاهایی از روستای دانباران خدمات می‌گیرند که در حوزه نفوذ بلا فا صله و مستقیم این مرکز قرار دارند و عناصر خدماتی که ارتباط بین روستای دانباران با روستا ی پیرامون را بر قرار می‌کنند عبارت اند از: وجود مدارس راهنمایی (دخترانه و پسرانه)- خانه بهداشت-فروشگاه فراور ده‌های نفتی و در مقیاس بسیار کوچک تهیه مل زومات اولیه زندگی. روستاهایی که از این خدمات بهره میبرند عبارتند از:گل آباد-عباس آباد-قزلجه اکراد به‌طور کلی می‌توان گفت که این مرکز دارای حوزه نفوذ و کشش صرفا خد ماتی بوده که در زمینه‌های آموزشی –بهداشتی و تجاری به روستاهای یادشده که درحوزه نفوذ مستقیم قرار دارند سرویس ارائه می‌دهد ولی بقیه روستاها از نظر خدماتی وابسته به مرکز شهرستان می‌باشند.

راه های ارتباطی و دسترسی

وجود جاده آسفالته بهرمان-دانباران و همچنین راه‌های فرعی که روستای دانباران را با سایر روستاهای اطراف متصل می‌سازد و به علت وجود این راه‌ها می‌توان مر کزیت خاصی برای این روستا به سایر روستاهای دهستان قائل شد چون با وجود این راه‌ها میزان دسترسی به خدمات افزایش یافته و این امکان را فرا هم می آورد که روستایی که از نظر ارتباط در سطح خوبی قرار داشته باشد، بتواند مر کزیت یک منطقه را نیز بر عهده بگیرند.

بررسی ویژگی های انسانی و دموگرافیک روستا و حوزه نفوذ آن

دهستان ابرغان که مرکز آن روستای ابرغان می‌باشد مشتمل بر25 روستای ابرغان،احمد آباد سفلی ،احمد آباد علیا، آغچه کند،اناقیز، بافتان، بالستان، بهرمان، جهیزدان ، چرلو چیچکلو، خاتون آباد، داراب، دانباران، دامنجان، دولت آباد، قارخون، قارقا، قزل گجی، قزلجه اکراد، قوشچی ، قوشه گنبد، گل آباد/منکر آباد، محسن آباد/گاودوش آباد، مرد اباد/قریقبر اساس آخرین سر شماری عمومی نفوس و مسکن (1375)،18482نفر جمعیت را در خود جای داده است که روستای ابرغان با2057نفر پرجمعیت‌ترین و روستای مرد آباد با66نفر کم جمعیت‌ترین روستای دهستان ابرغان می‌باشند. نرخ رشد جمعیت دهستان در فاصله سال‌های 55-45 معادل 1/3در صد بین سال‌های 65-55دارای 1/18درصد نرخ رشد و در بین دو سر شماری 75-65از نرخ رشد 0/025 درصد بر خوردار بوده‌است.

مهاجرت و روند آن در گذشته

بررسی تحولات جمعیت دانباران نشان می‌دهد که ای روستا همواره مهاجر فرست بوده‌است. با توجه به آمار استخراج شده از خانه بهداشت روستای دانباران تعداد وارد شدگان (مهاجر پذیری) به روستای دانباران از سال ( 1374تا سال 1381) 100نفر بوده و تعداد خارج شدگان(مهجر دهی)در این مدت 296نفر بوده‌است که گویای تراز نامه منفی مهاجرت به میزان 196نفر در این مدت می‌باشد و میزان مهاجرت برابر 26/61- در هزار می‌باشد .

شایان ذکر است که انگیزه اغلب مهاجرت‌ها شغلی بوده‌است برای اینکه زمینه شغلی جدید در این منطقه برای جوانان مهیا نیست و نکته دوم این که محصولات کشاورزی و دامداری دارای بازار متعادل نیست و جوانان نمی‌توانند تضمین شغلی در این بخش داشته باشند و ناچار دست به مهاجرت می زنند.

بررسی چگونگی و نحوه عملکرد خدماتموجود در حوزه نفوذ روستا

طبق بررسی‌های انجام شده میزان عملکرد خدمات اساسی موجود در حوزه نفوذ روستا مشخص گردید به گونه ای که روستای دانباران در زمینه تجاری –آموزشی و بهداشتی (خدماتی ) به روستاهای واقع در حوزه نفوذ بلافصل خود خدمات ارائه می‌دهد و توزیع خدمات در زمینه‌های یادشده مورد بررسی قرار می‌گیرد:

بهداشتی و خدماتی

این روستا با توجه به سهولت دسترسی به آن توانسته است که به روستاهای هم جوار مانند گل آباد،عباس آباد و قزلجه- اکراد خدمات به داشتی درمانی ارائه می‌دهد.

در ضمن روستای دانباران دارای دو قمر به نام‌های گل آباد و عباس آباد می‌باشد .

آموزشی

در روستای دانباران مدارس دخترانه و پسرانه در سطوح ابتدائی-راهنمایی دایر می‌باشد و از روستاهای گل آباد،عباس- آباد و قزلجه اکراد جهت تحصیل به این روستا مراجعه می‌کنند که مراجعه کنندگان در سطوح مختلف آموزشی به کسب علم مشغولند.

تجاری

ای روستا در زمینه خدمات تجاری به روستاهای گل آباد،عباس آباد، و قزلجه اکراد خدمات ارائه می‌دهد.

معرفی روستابه لحاظ موقعیت جغرافیایی

روستای دانباران ارزروستای بخش مر کزی شهرستان سراب می‌باشد که بر اساس آخرین تقسیمات سیاسی در دهستان ابرغان که مرکزیت آن را نیز بر عهده دارد واقع شده‌است.

وضعیت آبادی مورد مطالعه هم جلگه ای و هم کوهستانی بوده و در موقعیت47درجه، 14دقیقه طول شرقی و 37درجه، 50دقیقه و 10ثانیه عرض شمالی قرار گرفته‌است.

این روستا از نظر نحوه قرارگیری فضایی از چهار جهت اصلی(شمال، شرق،غرب، جنوب)با روستای داراب، قزلجه اکراد ، آغچه کند عباس آباد و منکر آباد هم مرز می‌باشد .

تعیین محدوده اراضی کشاورزی و منابع طبیعی روستا

محدوده اراضی کشاورزی متعلق به روستای دانباران از طرف شمال به طول2/5 کیلو متر تا اراضی کشاورزی روستای داراب گسترش یافته و از جنوب حدودا 3 کیلو متر تا اراضی روستای منکر آباد و از طرف شرق تا محدوده اراضی روستای قزلجه اکراد و آغچه کند(حدودا 2کیلومتر) واز طرف غرب تا اراضی کشاورزی روستای عباس آباد

به ط. ل 2/5کیلو متر گسترش یافته‌است.

اراضی کشاورزی مشتمل بر دو نوع آبی و دیم می‌باشد که کلا اراضی کشاورزی این روستا 540هکتار است.

بررسی منابع تامین آبآشامیدنی وکشاورزی روستا

آب آشامیدنی

محل تأمین آب آشامیدنی روستا ، یک حلقه چاه در جنوب که آب آن به منبع واقع در جنوب غربی روستا که ظرفیتش60متر مکعب است می‌باشد .

آب کشاورزی

آب کشاورزی روستا عمدتا از اب رود خانه دانباران و چشمه‌های جنوب و غرب روستا تأمین می‌گرددو تعداد چند حلقه چاه که عموما در شمال روستا موجود هستنند و همچین یک رشته قنات آب کشاورزی روستا را تأمین می‌کند.

بررسی ویژگی های جمعیتی

روستای دانباران مرکز دهستان ابرغان و اولین روستای دهستان از نظر جمعیت است که در اواخر سال 1382دارای 1537نفر جمعیت و 240خانوار بوده‌است. بعد خانوار روستا در سال مطالعه طرح 6/4نفر در هر خانوار بوده که در مقایسه با سال‌های قبل ،افزایش یافته‌است.

بررسی وضعیت دمو گرافی روستا در سال‌های گذشته نشان می‌دهد که نرخ رشد دو دوره اول سرشماری مثبت بوده ولی نرخ رشد دوره سوم منفی است.

تحولات جمعیت طی چهار دوره سر شماری به شرح زیر است:

این روستا در سال 1345دارای1507نفر جمعیت و284خانواراست.

در سال 1355دارای1753نفر جمعیت و324خانوار و1/52در صد نرخ رشد.(55-45)

در سال 1365دارای2516نفر جمعیت و388خانوار و3/68در صد نرخ رشد.(65-55)

در سال 1375دارای1940نفر جمعیت و360خانوار و-2/63در صد نرخ رشد.(75-65)بوده‌است.

با توجه به پیشینه تحولات جمعیتی روستای دانباران می‌توان نتیجه گرفت که طی این چهار دوره نرخ رشد هموارهحالت نوسانی داشته، نرخ رشد بین سال‌های (82-77)که از خانه بهداشت استخراج شده‌است برابر 4/7- درصد می‌باشد که نسبت به دوره‌های قبل از رقم پایین برخوردار است.

ساختار سنی و جنسی جمعیت

-مطابق آمار خانه بهداشت (در سال1382)روستای دانباران1537نفر جمعیت بوده که از این تعداد803نفر را مردان و734نفر رازنان روستا تشکیل می‌دهد. بر همین اساس نسبت جنسی روستا برابر109/4می باشد.

-بررسی گروه‌های جمعیت در سال 1382نشان می‌دهد که جمعیت روستا از جوانی برخوردار بوده و بر اساس معیارهای تعریف شدهبیش از50/74در صد جمعیت در گروه سنی زیر 20سال قرار گرفته‌اند.

پرفسور ژرمن ورنه جغرافی دان فرانسوی جهت تعیین طبقه جمعیتی از معیارهای زیر استفاده نموده که در صورت وجود شرایط زیر هرم سنی ، آن جمعیت، هرم سنی جمعیت جوانی خواهد بود.

معیارهای انتخابی ایشان از این قرار است :

-گروه‌های سنی زیر 20سال بیش از25درصد باشد.

-گروه‌های سنی زیر 20سال بیش از35درصد باشد.

رابطه گروه سنی60سال و بیشتر(کل جمعیت) کمتر از12درصد باشد.

-بالقوه نیبت گروه سنی60سال و بیشتر رقم کمتر از 0/4را نشان می‌دهد.

سواد و آموزش

-آمار سال 1357نشان می‌دهد که تعداد962نفر از جمعیت روستا با سواد می‌باشند که 531نفر را مردان و431نفر را زنان با سواد روستا تشکیل می‌دهد. در صد با سوادی در مقایسه با جمعیت6ساله و بیشتر روستا که 1639نفر می‌باشد 58/69 در صد بوده‌است.

کاربری آموزشی

روستای دانباران دارای 2واحد آموزشی بوده که یک واحد اختصاص به مدارس ابتدایی –راهنمایی پسرانه دارد و دیگری به مدارس ابتدایی –راهنمایی-دخترانه اختصاص یافته‌است.

کل مساحت این کاربری 7959/23متر مربع بوده و با سرانه 5/17متر مربع،3/5در صد از کل روستا را اشغال کرده‌است.

جستارهای وابسته

• جمعیت روستاهای شهرستان سراب

منابع

• درگاه ملی آمار ایران