کَلَجاه نام روستایی در استان آذربایجان شرقی است.‌‌این روستا با جمعیتی حدود ۲۰۰۰ نفر تابع شهرستان اسکو بوده و در فاصله ۵ کیلومتری شهر اسکو واقع شده‌است.

به دلیل نزدیکی به شهر اسکو و مرکز استان، کلجاه به آرامی رنگ و بوی شهری به خود داده و بافت روستایی آن تا حدودی تغییر کرده است. تا جایی که هم اکنون ۸۰ درصد شاغلین این روستا در کارخانجات و ادارات دولتی و غیر دولتی تبریز و اسکو مشغول به کار هستند.

باغ‌های گردو و زردآلوی این روستا از شهرت خاصی برخوردار است. همچنین از دیر باز وجود آب‌های زیرزمینی و دارابودن قنات‌های گوناگون یکی از عوامل شهرت این روستا بوده است.

جغرافیا

کلجاه روستایی است سردسیر همجوار با کوهپایه‌های سهند که با ارتفاع ۱۴۰۰ متر از سطح دریا و در موقعیت شرقی دریاچه ارومیه قرار گرفته است.

وجه تسمیه

سه مورد در باره وجه تسمیه کلجاه وجود دارد که از لحاظ اعتباری به ترتیب بیان می‌شود:

قنات ها و چشمه ها

قنات‌ ها و چشمه های واقع در کلجاه:

دوزَبان - تازه‌چشمه - کوماران - محمدآباد - پَریسلی - پَرز‌آب - وزیران - قیزدرما - بالاگول - اوزوار - علی‌آباد - حاج عبدالخالق - احمدان - بیلدیردان - تیفان - پیلاوان - جیماوان - کتی‌باغ - حاج اباذر

مدرسه امیرنظام

در سال 1322 (ش) آقايان مير جواد سجادي، يوسف طهماسبي، محمد جمشيدي و مير ستار حسيني و ديگر فرهنگ دوستان و خير انديشان در خواست تأسيس دبستان نمودند كه با تحمل زحمت و ايثار و با كمك مادي در دوره نمايندگي اردشير طلوعي نماينده فرهنگ و اوقاف اسكو آموزشگاه نو بنياد دو كلاسه" امير نظام" را كه در سال 1319 در اسكو داير بوده به كلجاه منتقل و از اين تاريخ كلمه" كلجاه" به نام اصلي آموزشگاه افزوده شد و بنام آموزشگاه "امير نظام كلجاه" ناميده گرديد. اين آموزشگاه قبلا" در حياط موقوفه مرحوم مير يوسف دائر بود و به علت ازدياد شاگردان به ساختمان جديد و بزرگي نياز بود كه اين كار هم در اثر تقاظاي اهالي براي ثبت نام فرزندان خود و همچنين در اثر فعاليت و تبليغات آقاي محمد علي شمشيري ميلاني كه در مساجد و محلات ترتيب داده ميشد، اهالي تشويق شده تصميم به ساختن ساختمان بزرگ براي دبستان شدند، كه در دوره نمايندگي آقاي ابوالفظل سعيد پورآذر، آقاي محمد جممشيدي نسبت به نيم سهم و آقايان حاج مير احمد طباطبائي و حاج مير محمود طباطبائي و حاج رضا فردوسي و مير محمد طباطبائي نسبت به نيم سهم ديگر ساختمان دبستان يك طبقه رو به جنوب با چهار اتاق از روز جمعه 24/1/1325 (ش) در يك جمع فرهنگي طي بر پايي جشن با شكوه، سنگ بناي مدرسه را گذاشته و عمليات ساختماني آنرا آغاز نمودند. بعداً در سالهاي 1327 و 1328 ، در نتيجه تشويق آقاي اسدالله اصغرزاده مدير دبستان و آقاي حسين واعظ دو باب اتاق ديگر احداث و نيز نسبت به ديوار كشي و رفع ساير نواقص اقدام كردند. و بعدها آقاي حمزه ياوري مدير مدرسه با تشويق مالكين ، دبستان 6 كلاسه مذكور را به وزارت فرهنگ اهداء نمودند.

در سال 1322 (ش) آقايان مير جواد سجادي، يوسف طهماسبي، محمد جمشيدي و مير ستار حسيني و ديگر فرهنگ دوستان و خير انديشان در خواست تأسيس دبستان نمودند كه با تحمل زحمت و ايثار و با كمك مادي در دوره نمايندگي اردشير طلوعي نماينده فرهنگ و اوقاف اسكو آموزشگاه نو بنياد دو كلاسه" امير نظام" را كه در سال 1319 در اسكو داير بوده به كلجاه منتقل و از اين تاريخ كلمه" كلجاه" به نام اصلي آموزشگاه افزوده شد و بنام آموزشگاه "امير نظام كلجاه" ناميده گرديد. اين آموزشگاه قبلا" در حياط موقوفه مير يوسف دائر بود و به علت ازدياد شاگردان به ساختمان جديد و بزرگي نياز بود كه اين كار هم در اثر تقاظاي اهالي براي ثبت نام فرزندان خود و همچنين در اثر فعاليت و تبليغات آقاي محمد علي شمشيري ميلاني كه در مساجد و محلات ترتيب داده ميشد، اهالي تشويق شده تصميم به ساختن ساختمان بزرگ براي دبستان شدند، كه در دوره نمايندگي آقاي ابوالفظل سعيد پورآذر، آقاي محمد جممشيدي نسبت به نيم سهم و آقايان حاج مير احمد طباطبائي و حاج مير محمود طباطبائي و حاج رضا فردوسي و مير محمد طباطبائي نسبت به نيم سهم ديگر ساختمان دبستان يك طبقه رو به جنوب با چهار اتاق از روز جمعه 24/1/1325 (ش) در يك جمع فرهنگي طي بر پايي جشن با شكوه، سنگ بناي مدرسه را گذاشته و عمليات ساختماني آنرا آغاز نمودند. بعداً در سالهاي 1327 و 1328 ، در نتيجه تشويق آقاي اسدالله اصغرزاده مدير دبستان و آقاي حسين واعظ دو باب اتاق ديگر احداث و نيز نسبت به ديوار كشي و رفع ساير نواقص اقدام كردند. و بعدها آقاي حمزه ياوري مدير مدرسه با تشويق مالكين ، دبستان 6 كلاسه مذكور را به وزارت فرهنگ اهداء نمودند.

لازم به توضیح است که اولین مدرسه در اسکو بنام « رضویه » در محله سبزه میدان در سال 1328 قمری تقریباً برابر با  1289 شمسی یعنی  107 سال پیش تأسیس شده است و دبستان امیر نظام کلجاه بعد از 36 سال به بهره برداری رسیده است! ضماً باز اگر این مدرسه را با تاریخ تأسیس دبستان شاپور اسکو در سبزه میدان ( زمین کانون فعلی و مدرسه شهید رحیم پور ) یعنی 1308 مقایسه کنیم  خواهیم دید که دبستان امیر نظام بعد از 17 سال از تاریخ تأسیس دبستان شاپور افتتاح شده است!

ضمناً با توجه به مطالب بالا « دبستان امیر نظام » در سال 1319 شمسی قبلاً در اسکو فعال بود که بعداً به کلجاه انتقال داده شده است!

نوشته مهدی عارفی اسکوئی

بزرگان علم و دانش

۱-‌ خواجه عبد الوهاب کلجاهی

۲- قطب الدین کلجاهی

۳- میر جواد سجادی

۴- یوسف طهماسبی

۵- محمد جمشیدی

۶- میر ستار حسینی

۷- میر احمد طباطبائی

۸- حاج میر محمود طباطبائی

۹- ابراهیم کلجاهی

آثار تاریخی و فرهنگی

قبرستان تاریخی کلجاه

در ورودی روستا قرار دارد و جاده اسکو و خسروشهر آن را به دو نیم تقسیم کرده که در قسمت بالای آن قبرهای مشایخی بنامهای (قطب الدین کلجاهی – ابراهیم کلجاهی – شیخ عبدالوهاب کلجاهی – عثمان بن علی) وجود دارد و در کتاب تاریخ آذربایجان از این قبرستان نوشته نیز وجود دارد.

حمام عمومی کلجاه

در قدیمی ترین محله کلجاه واقع است و ساختمان آن به صورت زیر زمین و طاق با سنگ و خاک رس می باشد و مربوط به دوره قاجار می باشد و در سال ۱۳۸۹ شمسی نیز از طرف سازمان میراث فرهنگی به ثبت ملی رسیده است.

منابع

• سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵
• کتاب "اسکو از ساحل دریاچه ارومیه تا قله سهند"
• درگاه ملی آمار
• سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵
• رسانه خبری کلجاه