زیارت در لغت یعنی دیدار کردن با قصد، و در معنای مذهبی عزیمتی است (ظاهری یا باطنی) به اماکن مذهبی که از سوی پیروان یک دین برای به پا داشتن یک آیین یا فریضه دینی انجام می‌گیرد. پدیدهٔ زیارت کمابیش در بیشتر دین‌های جهان وجود دارد. به شخصی که به زیارت می‌رود زائر گفته می‌شود و جمع آن زُوّار است.

معنای زیارت

زیارت آن‌چنان‌که در کتاب‌های لغت آمده، به معنای دیدار کردن و قصد و آهنگ چیزی کردن است. در کتاب مفردات راغب اصفهانی آمده‌است: «زور: الزوار اعلی الصدر و زرت فلاناً تلقیته بزوری اَو قَصدت زوره نحو وجهته». یعنی، زور (ریشهٔ کلمهٔ زیارت) به بالای سینه گویند و فلانی را زیارت کردم، یعنی با بالای سینه‌ام او را ملاقات کردم، یا این‌که قصد نمودم بالای سینه او را؛ (یعنی او را ببینم، چرا که انسان همیشه سر و بالای سینهٔ مخاطب و زائر را زیارت می‌کند و به پای شخص کاری ندارد) هنگامی که به سویش توجه نمودم. احمد بن فارس می‌گوید: «زائر را از آن جهت زائر می‌گویند که وقتی به زیارت تو می‌آید، از غیر تو عدول می‌گرداند».

زیارت در شیعه

اماکن زیارتی مهم در شاخهٔ شیعه دین اسلام، مکه، مدینه مرقد پیامبر اسلام و قبرستان بقیع، آرامگاه امامان شیعه از جمله عتبات عالیات در نجف و کربلا و کاظمین و سامرا در عراق و آرامگاه امام رضا در مشهد است. اصطلاحاً به کسی که سفر زیارتی به مکه را انجام داده، حاجی گفته می‌شود، به کسی که به عتبات عالیات سفر کرده کربلایی و به کسی که آرامگاه امام رضا را زیارت کرده مشهدی گفته می‌شود.

زیارت از راه دور

آن‌دسته از زائران که قادر به سفر به اماکن مذهبی نیستند معمولاً کسانی را به عنوان نایب در نظر می‌گیرند تا به جا و به یادشان زیارت کند؛ این کار زیارت به نیابت (زیارت نیابتی) نام دارد و به شخصی که آن را بر عهده می‌گیرد نائب‌الزیاره می‌گویند. در سال‌های اخیر با نفوذ اینترنت میان مردم، ارائهٔ خدمات مذهبی در فضای مجازی گسترش یافته و در حوزه زیارت نیز سرویس‌هایی مانند زیارت آنلاین (پخش زنده از اماکن متبرکه) و زیارت مجازی ارائه می‌شود. در زیارت مجازی اماکن متبرکه مانند تور مجازی شبیه‌سازی شده تا بازدیدکننده بتواند به قسمت‌های مختلف آن مراجعه و ارتباط قلبی برقرار کند.

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Pilgrimage». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۶ ژانویه ۲۰۰۷.

پیوند به بیرون

• زیارت مجازی حرم امام رضا(ع)