6.5K
آلاشْت یکی از شهرهای شهرستان سوادکوه در استان مازندران و زادگاه رضاشاه پهلوی است. زبان مردم آلاشت مازندرانی است، نام آلاشت نیز در زبان مازندرانی به مع...
آلاشْت یکی از شهرهای شهرستان سوادکوه در استان مازندران و زادگاه رضاشاه پهلوی است. زبان مردم آلاشت مازندرانی است، نام آلاشت نیز در زبان مازندرانی به معنی آشیانه عقاب است. زادگاه رضا شاه در زمان حکومت پهلوی با عنوان «زادگاه بنیانگذار پهلوی» شناخته میشد و پس از آن به عنوان موزه مردمشناسی آلاشت پذیرای گردشگران و توریستها بود. گفته میشود پس از انقلاب اسلامی ایران تلاشهایی برای تخریب این مکان صورت گرفته بود. وجه تسمیه آن نیز احتمالاً وجود عقابهای فراوان در کوههای بلند این منطقه است. منطقه آلاشت نیز با طبیعت زیبای خود خالی از آبشار نیست. یکی از این آبشارها به نام آبشار نارم در روستای چرات واقع در سی و پنج کیلومتری جنوب غرب آلاشت واقع است. چرات یکی از روستاهای حوالی آلاشت سوادکوه در استان مازندران ایران است.
مطابق با سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵، آلاشت دارای ۲۸۷ خانوار و جمعیتی معادل ۹۷۶ نفر میباشد که ۴۷۸ نفر مرد و ۴۹۸ نفر زن میباشند. جمعیت باسواد شهر ۷۴۴ نفر میباشد که شامل ۳۹۰ نفر مرد و ۳۵۴ نفر زن میشود. در این شهر۱۷۳ نفر بیسواد میباشند. طبق آمار جمعیتی سال ۱۳۹۵ جمعیت آلاشت ۱۲۰۰ نفر میباشد. آلاشت از چند محله تشکیل شده و نام خانوادگی بیشتر اهالی، پسوند همان محله را نیز دارد. یکی از سرگرمیهای سالخوردگان آلاشت، جمعآوری گیاهان دارویی در فصل بهار است.
آلاشت در ارتفاع ۱۹۰۰ متری سطح دریا قرار گرفتهاست، دامنهٔ دمای این شهر بین ۷٫۵ تا ۱۰ درجهٔ سانتیگراد و میانگین بارندگی سالانهٔ آن بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ میلیلیتر است. آلاشت دارای حیات وحش حفاظت شدهاست که میتواند درختان سیاه ریشه مانند گردو، فندوق و گیلاس را در خود پرورش دهد.
در ورودی شهر آلاشت یک دوراهی وجود دارد که یکی از آنها به امامزاده حسن یا به قول محلیها «سرکوه» و دیگری به داخل شهر و روستاهای «سوادرودبار» و «هلی چال» و «چرات» و … میرسد. روستای سوادرودبار یا در زبان محلی ساتروآر از دو قسمت پایین محله و بالا محله تشکیل شدهاست که شغل مردم آن دامپروری است و درگذشته به کشت گندم نیز میپرداختند ولی امروزه سیب زمینی و چغدر کشت اصلی آن است.
آلاشت در 19 تیرماه سال 1348 هجری شمسی توسط وزارت فرهنگ و هنر بدلیل داشتن شاخصه های معماری بومی و ارشمند با اسم محله قدیمی آلاشت و با شماره ثبت 867 ثبت ملی شد.
کوچه های تنگ و باریک با مصالح بومی ، سقف های تخته پوش ، جداره های ارزشمند همه و همه نشانی از اصالت این بافت تاریخی می باشد ،بافت قدیمی و کوچههای شهر مقیاسی انسانی داشته و دارای ارزش تاریخی میباشد، از این منظر میتوان این شهر کهن را در کنار روستاهای معروف دیگر ایران همچون ماسوله و ابیانه، میمند و … قرار داد.
در 24 اسفندماه سال 1388 57 هکتار از محدوده بافت تاریخی شهر آلاشت توسط رییس سازمان میراث فرهنگی به وزیر کشور بهمراه ضوابط عمومی حفظ بافت ابلاغ گردید ، بافت قدیمی ،ملی و ارزشمند شهر آلاشت بار دیگر در مهرماه سال 1393 بهمراه 167 محدوده بافت تاریخی با سیزده رویکرد عمومی برای حفاظت از آنها توسط شورای عالی معماری و شهرسازی به استانداری ابلاغ گردید.
در مازندران محدوده بافت تاریخی 6 شهر از جمله شهرهای بابل، قائمشهر ، بابلسر ، ساری،آمل و آلاشت در میان 168 بافت ارزشمند کشور به شهرداری ها و استانداری ابلاغ گردید، وسعت محدوده بافت تاریخی آلاشت نسبت به کل شهر در مقایسه با پنج شهر دیگر به مراتب بیشتر و نزدیک به 70% از بافت شهر بوده ، همچنین محدوده بافت تاریخی الاشت بدلیل ثبت ملی شدن تنها محدوده بافت تاریخی ثبت شده در میراث کشور می باشد.
آلاشت به دلیل موقعیت جغرافیایی خود، کمتر مورد توجه فاتحین ایران بودهاست. این شهر کوچک، محل تولد رضاشاه است. خانهای که رضاشاه در آن به دنیا آمد، در حال حاضر موزه مردمشناسی است. این بنا با قدمت ۲۰۰ ساله در دهه ۸۰ و با تلاش شهردار وقت (جمشید ابراهیمنژاد) و شورای وقت از کتابخانه به موزه مردمشناسی تغییر کاربری شد و عموم مردم برای بازدید از آن اقدام مینمایند. علاوه بر موزهٔ مردمشناسی، مسجد امام حسین آلاشت توسط استاد حسین لرزاده معمار نام آشنا دوره پهلوی دوم نیز نزد مردم از اهمیت خاصی برخوردار است این مسجد در سال ۱۳۵۲ به دستور محمدرضا شاه پهلوی شاه وقت ایران ساخته شد. مسجد امام حسین با معماری منحصربهفرد، طاقنماهای جناغی، پلان درونگرا و کشیدگی باسیلیکایی و گنبد ۱۲ وجهی رک یکی از زیباترین مساجد شمال ایران بوده که با مصالح مختص به اقلیم سرد و کوهستانی (عمدتاً سنگ) چشم هر بینندهای را به خود جذب مینماید.
جز دو ساختمان معروف زادگاه رضاشاه (موزه مردمشناسی) و مسجد امام حسین، ساختمان خاص دیگری در جنوب شرقی شهر آلاشت و در جوار روستای گلیان به نام دختر پاک وجود دارد، این ساختمان مقبره یک دختر معصوم بوده که آلاشتیها از زمانهای قدیم معتقد بودهاند تنها زنان میتوانند از این آرامگاه بازدید نمایند و مردان حق ندارند وارد این مزار شوند، طبق مستندات و مطالعات انجام شده این مقبره از قبل معبد آناهیتا (الهه آب) بودهاست و سه مشخصه معابد آناهیتا (بالای تپه بودن، نزدیک رودخانه بودن و پلان مربع مستطیل) را داراست.
یکی از بزرگترین سرمایه های معنوی سرزمین بزرگ الاشت بانوان هنرمندش هستند ، از زمان های قدیمی زنان الاشتی دوش به دوش مردان علاوه بر کار خانه با هنر دستان خود نیز به اقتصاد خانواده کمک می کرده اند ،بزرگترین هنر صنایع دستی در منطقه الاشت یقینا جاجیم بافی است که دارای شهرت جهانی و در گذشته تولیدات مردم منطقه اعم از خصوصی یا کارگاه صنایع دستی که وابسته به سازمان صنایع دستی بوده علاوه بر استان های مختلف کشور به کشورهای دیگر نیز صادر می شد.
جاجیم الاشت در خرداد ماه سال 1397 به نام الاشت ثبت ملی شد و نشان جغرافیایی ملی دریافت کرد.