نَشتیفان یکی از شهرهای استان خراسان رضوی در جنوب شرقی شهرستان خواف ایران است. شهر نشتیفان درحاشیه جاده قاین واقع شده و دارای آسیاب‌های بادی قدیمی است که با نامِ آس‌بادهای نشتیفان و از بادهای ۱۲۰ روزهٔ سیستان نیرو می‌گرفتند.

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۹٬۱۷۶ نفر (در ۲٬۴۲۶ خانوار) بوده است.

جغرافیا

این شهر یکی از مراکز تولید عمده نهال در منطقه و حتی در سطح کشور می‌باشد.

پیشینه تاریخی

قصه عامیانه در مورد ریشه نام این شهر این است که عبارت نشتیفان ترکیبی است از دو کلمه «نش» که محلی شده «نیش» کنایه از نیش کژدم که به وفور در نواحی گرم و خشک به خصوص نشتیفان یافت می‌شود و «تیفان» که محلی شده «توفان» یا همان وزش بادهای موسمی است که در تمام ایام سال این منطقه را به لحاظ موقعیت جغرافیایی ممتاز گردانده و ساکنین آن را چندین هزار سالیست به فکر تأسیس آسیاب بادی‌های معروفش در جهت بهره‌برداری از این جریانات هوایی نموده.

نشتیفان شهری است قدیمی که دست‌کم در شش سده گذشته با همین نام خوانده می‌شده‌است. شهر نشتیفان در اوایل قرن نهم هجری شناخته شده و معمور بوده‌است.

همچنین قبرستان‌هایی به شیوه مقبره‌های زرتشتیان باستان اطراف شهر را فرا گرفته که بعضی از ساکنین معتغدند عده‌ای از فرزندان و نوادگان پادشاهان سلسله اشکانیان (که اتفاقاً در خراسان بر ایران حکمرانی می‌کردند) در آنها نهفته‌اند (که البته در خواف نیز این گورستانها بسیار است و به همین دلیل در بعضی کتب تاریخی نام اصلی آن «خواب» نیز آمده‌است) و دسته‌ای دیگر معتقدند در گذشته برای ایمن نگه داشتن شهر از حملات و تجاوزات احتمالی در اطراف شهر بزرگان آن را تدفین می‌نموده‌اند تا به اصالت و درستی مردمان آن اشاره کنند. مسجد جامع شهر نیز که به سبب عنایت شیخ زین الدین تایبادی و به دستور پیر احمد خوافی به غیر از هرات و بغداد در نشتیفان نیز تأسیس و به رغم استفاده اهالی آن به یکی از آثار گرانبهای باستانی مبدل گردیده نشان از اهمیت فرهنگی این شهر در گذشته‌های نه چندان دور می‌دهد. پیش از استقلال افغانستان و سپس استقلال هرات در سال ۱۲۴۹ ه‍.ق از ایران نشتیفان به همراه سایر توابع خواف از بلوک هرات بشمار می‌آمده و پس از آن به تابعیت مشهد یعنی خراسان کنونی درآمد.

منابع

• مجمع التواریخ، تألیف حافظ ابرو خوافی
• تاریخ و رجال شرق خراسان، جلد اول، ولایت خواف، تألیف ابراهیم زنگنه، مشهد:۱۳۷۰
• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳خ.

پیوند به بیرون

• عکس‌هایی از نشتیفان