نوکَنده یکی از شهرهای شهرستان بندرگز در استان گلستان ایران است.

دو استنباط درباره نامگذاری شهر نوکنده وجود دارد، استنباط اول اینکه قبل از پیدایش نوکنده در این محل روستایی قدیمی به نام نوده وجود داشته که از قدمت بیشتری برخوردار بوده ولی به عللی که چندان مشخص نیست از بین رفته و در نتیجه نوکنده به وجود آمده است. گروهی دیگر این استنباط را دارند که هر چه قدر از خاک این شهر استفاده شود حاصل خیز و نو است و به این دلیل نام آن را نوکنده گذاشته اند.

پیشینه تاریخی

نوکنده بیش از 700 سال سابقه و قدمت تاریخی دارد، به‌طوری که در چند دهه اخیر در محوطه قبرستان قدیمی آن که منتهی الیه شهر نوکنده و در قسمت شرق جاده اصلی نوکنده به بندرگز آثاری از سنگ قبر های مربوط به صفویه وجود داشت.

سرگذشت تاریخی نوکنده را می توان با بررسی کلمه نوکنده از آن دو استنباط کرد، که قبل از پیدایش نوکنده در این محل روستایی قدیمی به نام نوده وجود داشته که از قدمت بیشتری برخوردار بوده ولی به عللی که چندان مشخص نیست از بین رفته و در نتیجه نوکنده به وجود آمده است. گروهی دیگر این استنباط را دارند که هر چه قدر از خاک این شهر استفاده شود حاصل خیز و نو است و به این دلیل نام آن را نوکنده گذاشته اند.

زمان پیدایش نوکنده را می توان در اسناد وقفی دوره صفویه(سال 919 ه.ق.) که مربوط به 500 سال پیش می باشد از نوکنده یاد شده است، پس چنین به نظر می رسد که نوکنده باید داری قدمتی بالای 500 سال باشد.

آنچه مسلم است نوکنده تا قبل از پیدایش بندرگز از اعتبار و اهمیت بیشتری در منطقه برخوردار بوده و سالها به عنوان مرکز حکومت انزان در متطقه خودنمایی می کرده است.

یکی از دوره هایی که در ان نوکنده به عنوان مرکزیت حکومت انزان شناخته می شد،اواخر دوره کریم خان زند و اوایل دوره قاجاریه بوده است.در این دوره برادر آغا محمد خان قاجار ،مرتضی قلی خان قاجار حاکم نوکنده بوده و بر کل منطقه انزان حکومت می کرده است.

منطقه انزان در شمال ایران از نظر نامگذاری (نام انزان) دارای قدمت زیادی نبوده و قدمت این اسم به تاریخ ورود قوای انزان به فرماندهی حمزه سلطان انزانی به تاریخ 1162 ه.ش. می باشد، و در حال حاضر در تقسیمات کشور از این منطقه با نام شهرستان بندرگز یاد می شود.

جغرافیا

شهر نوکنده در جنوب غربی بندر گز واقع شده. این شهر به علت موقعیت خاص جغرافیایی و وجود جنگلهای انبوه جهان مورا در جنوب آن و داشتن آب و هوای معتدل و خاک مساعد، از پیشرفت نسبتاً خوبی برخوردار است. ناهمواری‌های نوکنده همانند سایر مناطق اطراف شامل دو قسمت کوهستانی و جلگه‌ای می‌باشد. قسمت کوهستانی آن، بخشی از رشته کوه البرز است که دارای پوشش گیاهی جنگلی انبوه و مراتع مختلف است و به نام جنگل‌های جهان مورا نامیده می‌شود. نوکنده در قدیم دهی بود از دهستان انزان بخش بندر گز شهرستان گرگان. محصولات سنتی آن برنج و غلات و پنبه و کنجد و شغل مردمش زراعت و پارچه بافی و چادرشب بافی بوده‌است.

روستاهای بنفش تپه، مزنگ، لیوان شرقی، لیوان غربی، کهنه کلباد از توابع نوکنده می‌باشند. زبان مردم نوکنده مازندرانی است. از اماکن دیدنی نوکنده می‌توان به جنگل نوکنده، دریای نوکنده و امام زاده حبیب اله نوکنده اشاره نمود.

این شهر از قطبهای ورزش کشور بوده و از رشته‌های ورزشی غالب آن کشتی می‌باشد که با خون مردم این منطقه درآمیخته است و همواره پهلوانان و قهرمانانی در اوزان تیم ملی از قدیم تاکنون داشته‌است.

مردم

بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت شهر نوکنده برابر با ۶،۶۵۰ نفر جمعیت بوده‌است. مردم نوکنده به گویش نوکنده‌ای زبان مازندرانی گویش می‌کنند. |طوایف اصیل و قدیمی در شهر نوکنده= خاندان شربتی وخاندان ملاح

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این مکان ۶٬۶۵۰ نفر (۲٬۳۱۶ خانوار) بوده‌است.

مکان‌ها

کتابخانه سرهنگ جعفری نوکنده

کتابخانه عمومی سرهنگ جعفری نوکنده بهمن ماه سال هزار سیصد و هشتاد ونه افتتاح گردید. این کتابخانه سالن‌های جدا خواهر و برادر و کودکان می‌باشد؛ که از نظر مهندسی معماری از بهترین کتابخانه‌های استان است این کتابخانه بیشتر از ۹۰۰۰ کتاب و ۱۳۰۰کتابخوان هستند. این کتابخانه به مدیریت خانم خواجه اداره می‌شود. واز نظر زیبایی ومعماری جالب چشمگیر است.

جنگل نرگسی نوکنده

جنگل نرگسی نوکنده در غرب استان گلستان واقع شده‌است و از روستاهای لیوان غربی، لیوان شرقی، تلور و همچنین شهر نوکنده قابل دسترسی است. این جنگل که یکی از نادرترین جنگل‌ها و تفرجگاه‌های طبیعی استان گلستان است که به صورت دست نخورده باقی مانده‌است. در این جنگل حیواناتی نظیر روباه، گربه وحشی، شغال، خرس، گراز وحشی، عقاب و انواع پرندگان شکارچی و بسیاری از حیوانات وحشی بسیار زیبا در حال زندگی می‌باشند. همچنین این جنگل دارای رودخانه‌ها و آبشارهای بسیار دیدنی زیادی است که امید است مسئولان گردشگری نگاه ویژه ای را به این نقطه گردشگری داشته باشند. گفتنی است جنگل نرگسی در۱ کیلومتری شهر نوکنده از شهرهای شهرستان بندرگز می‌باشد.

دریا نوکنده

شهر نوکنده در جنوب،غربی بندر گز واقع شده‌است. این شهر به علت موقعیت خاص جغرافیایی و وجود جنگلهای انبوه جهان مورا در جنوب آن و داشتن آب و هوای معتدل و خاک مساعد، از پیشرفت نسبتاً خوبی برخوردار است. ناهمواری‌های نوکنده همانند سایر مناطق اطراف شامل دو قسمت کوهستانی و جلگه‌ای می‌باشد. قسمت کوهستانی آن، بخشی از رشته کوه البرز است که دارای پوشش گیاهی جنگلی انبوه و مراتع مختلف است نوکنده درای خاک حاص خیز ایست که در نزدیک دریا کشت پنبه بیشتر رواج دارد. دریا نوکنده دارای ماهی‌های گوناگون ایست که بیشتر قابل خوردن هستند. ساحل نوکنده دارای مکان‌های دیدن است وهم مکان‌های مسافرتی که به جذب توریست کمک زیادی می‌کند.

منابع

• مختصات

ملاح.شهروز/ ملاح. مهرشاد از خندق تا دیوار بلوک دوم انزان حوضه استراباد