زرنه یکی از شهرهای تابعه شهرستان ایوان در استان ایلام در غرب ایران است. زبان مردم این ناحیه کلهری و این مردمان یادگار تمدن چند هزار ساله عیلام و نخستین تمدن بشریت یعنی تمدن سومری هستند. نژاد مردم این مناطق لر فیلی می باشد .

تقسیمات کشوری

زرنه از توابع شهرستان ایوان غرب و استان ایلام که از سال ۱۳۷۴ به عنوان تنها بخش شهرستان ایوان غرب می‌باشد.

وجه تسمیه

در مورد نام زرنه دو دیدگاه وجود دارد، یکی اینکه، چون زمین‌هایی که در این منطقه وجود داشته از مرغوبیت و حاصلخیزی خاصی برخوردار بوده‌اند آن را با (زر) مقایسه کرده‌اند. نظریه دوم بر این اساس است که در گذشته مردمانی که در این منطقه ساکن بوده‌اند، زنی فرمانروایی آن‌ها را بر عهده داشته‌است که اسم او (زرینه) بوده‌است و بنابراین منطقه را از نام او گرفته‌اند (محمدی، آیت، ۱۳۷۶).

زرنه در سفرنامه‌ها

شرق‌شناس بریتانیایی سر هنری راولینسون که در سال ۱۸۳۶ میلادی به ایران سفر کرده و به این مناطق قدم نهاده‌است، در تحقیقات خود در کتاب (گذر از زهاب به خوزستان) ترجمه سکندر امان‌اللهی بهاروند عنوان می‌کند که:
«در زرنه خرابه‌های شهری بزرگ نمایان است. در آنجا تپه‌ای است که من معتقدم محل یک قلعه بوده‌است که اندازه آن از آنچه در گیلان وجود دارد کوچکتر است. پایه‌های ساختمان‌ها که وسعتی در حدود ۸ کیلومتر را در بر می‌گیرد اکنون تقریباً با زمین هم سطح شده‌است. سه یا چهار ساختمان مجزا که از بقیه سالم‌تر هستند در حوالی تپه دیده می‌شوند که شامل تعداد زیادی راهروهای تنگ و گنبدی شکل اند و به نظر می‌رسد که در عصر پادشاهان ساسانی محل سکونت بوده‌اند. این بناها از نظر سبک معماری با خرابه‌های (بان زرده) قصرشیرین یکسان بوده و تردیدی ندارم که مربوط به یک زمان هستند. به هر حال تپه و مجموع ساختمان‌ها بسیار قدیمی می‌باشند. در یکی از آن‌ها مقدار زیادی آجر از عهد کیانیان پیدا شده و ظاهر بقیه می‌رساند که باید در گذشته‌ای دور ساخته شده باشند.»
همچنین راولینسون عنوان می‌کند: «چنین به نظر می‌رسد که جلگه آریوخ قدیم‌ترین نام برای این منطقه بوده و از آن جاست که عیلامی‌ها به کمک پادشاه آشور به نینوا شتافتند. من معتقدم که پایتخت آن همان زرنه است که خرابه‌های آنرا شرح دادم زیرا این مطلب را دریافته‌ام که تا پیش از قرن سیزدهم میلادی اینجا به نام اریوحان مرکز ایالت ماه سبدان شهرت داشته‌است. همچنین فکر می‌کنم که محل (حره) مربوط به دوره اسارت (یهودیان) را باید در همین حوالی جستجو نمود و باز بدون شک اینجا همان محلی است که بنیامین تودله از آن به عنوان آرین یاد می‌کند و می‌گوید در حدود ۲۰۰۰۰ خانوار یهودی در آنجا مستقر بوده‌اند».

مردم‌شناسی

منطقه زرنه کنونی از حدود روستای ساتیان تا مناطق نی پهن علیا و سفلی، خو آخلگه، گل خیرگ ، میوانه، کلان ، میر علمشاه، شاله شوری ، گاومهر ، میان دار، ویژنان و چم سورک از املاک اقبال خان و فرزندانش ملک قاسم خان و خسروخان بوده‌است. اقبال خان فرزند الهی خان حاکم مقتدر ایوان کلهر در دوره صفویه بوده که اقبال خان و فرزندانش از تیره‌ها و طوایف مختلف افرادی را به این منطقه آورده و در اینجا سکنی داده اند و در واقع زرنه کنونی از این مردمان تشکیل شده‌است. فیلی‌های زرنه وایوان از نسل آقا عیسی خان فیلی اند که پسر احمد خان والی لرستان پشتکوه بوده بعدها عیسی خان بعلت کدورت برادرش عباسقلی والی با پسر عمویشان یعنی حسینقلی خان ابوقداره در زرنه کنار خانواده مادریش سکونت یافته. مادر عیسی خان فیلی ، عزت خانم، نوه اقبال خان بوده است. از نسل آقا عیسی خان تا کنون ۱۶۷ مرد به دنیا آمده که ۱۴۳تای ان‌ها در قید حیات اند (تا تاریخ۱۸/۱/۱۳۹۴)

جمعیت

بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش زرنه شهرستان ایوان در سال ۱۳۸۵ برابر با ۹۹۵۹ نفر بوده‌است.

منابع

جستارهای وابسته

• فهرست بخش‌های ایران