نَراق شهری در نزدیکی شهرستان دلیجان واقع در استان مرکزی ایران می‌باشد. این شهر حد فاصل شهرهای قم، کاشان و دلیجان می‌باشد و از مناطق کوهستانی و سردسیر می‌باشد. نراق از سال ۱۳۳۹ به بعد با تأسیس شهرداری، از نظر تقسیمات کشوری، شهر محسوب می‌شود. غار چال‌نخجیر در نزدیکی این شهر قرار دارد.

موقعیت جغرافیایی

نراق در طول جغرافیایی ۵۰/۸۳۹۸۲۵۲۸ و عرض جغرافیایی ۳۴/۰۰۹۶۰۳۳ واقع گردیده است. این شهر از طرف شمال به کوه ال و از سوی شرق در ۱۸ کیلومتری به شهر دلیجان و از طرف جنوب به روستای سینقان راه دارد.

آب‌انبار‌های شهر نراق یکی از شاهکارهای معماری دوره قاجار به شمار می‌رود. این آب‌انبارها در هر سه محله نراق یعنی محله بالا، محله پائین و محله بازار دیده می‌شوند. در نراق بیش از ۱۵ آسیاب آبی وجود دارد و در قدیم نراق را شهر آسیاب‌ها هم نام برده‌اند.

نامگذاری

در مورد نام نراق چند وجه تسمیه وجود دارد. ۱ - گروهی بر این باورند که نام نراق ابتدا نراک به معنای شهر جاویدان بوده و بعدها ک با ورود زبان عربی به ق تبدیل شده‌است .۲ - برخی دیگر اعتقاد دارند چون نراق اولیه را جمعی از اشعریون در قرن اول هجری بعد از ورود به قم واستقرار در این منطقه تأسیس کردنداز قلب شده کلمه قرآن برای آن نام انتخاب کردند و کلمه نراق قلب شده کلمه قران می‌باشد. ۳ - برخی می‌گویند نراق ابتدا نر عراق به معنای بلندی عراق عجم بوده که بعدها به نر آق یا نراق تقلیل یافته‌است. ۴ - عده‌ای هم اعتقاد دارند نام ابتدا نر آق بوده به معنای بلندی که از دور سفیدی می‌زند. چون خاک بام نراق از یک نوع خاک رسی سفید رنگ تشکیل شده وجه تسمیه ان را نر آق نامیده‌اند. ۵ - گروهی هم نراق را برگفته از نام ستاره‌ای می‌دانند.

پیشینه

نراق از قدمت تاریخی بالایی برخوردار است. برخی مورخان، تاریخ شکل‌گیری این شهر را قبل از اسلام می‌دانند و معتقدند در ابتدا ۷ روستای در مجاورت هم در این ناحیه وجود داشته‌است که اهالی آن‌ها به دین زرتشت و گبر بوده‌اند. نراق امروزی در دوره‌های پس از ورود اسلام به ایران و توسط شخصی ملقب به ریش‌بلند که سمت کدخدایی داشته، در مکان نراق سفلی احداث شده‌است.

بناهای تاریخی

• مسجد جامع نراق در سال ۱۲۴۳ هجری قمری و در زمان فتحعلی‌شاه ساخته شده‌است. در ورودی مسجد از جنس چوب گردو کنده‌کاری‌شده‌است. محراب مسجد با کاشی‌های رنگی و طرح‌های اسلیمی تشکیل شده‌است که زیبایی خاصی به بنا می‌بخشد.
• بازار نراق معروف به بازار شمس‌السلطنه، از آثار تاریخی زیبای نراق محسوب می‌شود که قدمت آن به سده ۱۳ هجری فمری بازمی‌گردد. دیوارهای بازار از جنس آجر و سقف آن، ضربی آجری است. در حجره‌ها از جنس چوب کنده‌کاری شده می‌باشد. در طبقه فوقانی بازار، اتاق‌هایی برای استراحت کاروانیان ساخته شده بوده.
• آب‌انبار حاج مهدی نراقی در سال ۱۲۶۴ هجری قمری ساخته شده.
• یخچال موجود در شمال نراق، آسیاب آبی و بادگیرهای نراق از جمله یادگارهای تاریخی با قدمت ۱۰۰ تا ۲۰۰ ساله است.
• حسینیه و آب انبار حاج عبد الباقی دوره ساخت قاجاری در مرکز محله سفلی
• قنات شهری حاج الله داد با قدمت بیشاز ۴۰۰ سال
• مسجد امام حسن با قدمت بیش از ۷۰۰ سال
• بقعه امامزاده سلیمان (سلجوقی و صفوی)
• بقعه امامزاده یحیی (سلجوقی)
• خانه تاریخی فاضلین نراقی صفوی

سوغات نراق

«جوزغند» شیرینی محلی شهر نراق است که تهیه آن ۱۵ روز زمان می‌برد و به گران‌ترین شیرینی محلی ایرانی برای سوغات معروف است. فرهنگ «معین» یکی از معانی تعریف‌شده برای جوزغند را «جوز» شفتالوی خشک‌شده و «غند»، «آگند» یا «آکند» یعنی افکندن آورده است. جوزغند از میوه‌ای به نام «اَلگ» که هم‌خانواده هلو است ساخته می‌شود و طعم ترش و شیرین دارد. ساخت «جوزغند» اساساً یک کار گروهی در بین خانم‌های نراقی است و برای درست کردن این شیرینی میوه را پوست می‌کنند تا سه روز در پشت بام آفتاب بخورد و خشک شود، سپس هسته آن را خارج می‌کنند و یک روز دیگر در آفتاب می‌ماند، بعد داخل این میوه را با مواد مخلوط تشکیل‌شده از مغز بادام، شکر، هل، مغز هسته زردآلو و خاک قند پر می‌کنند. به نظر می‌رسد در گذشته‌های دورتر، محدودیت‌های زمان جنگ، افراد را مجبور می‌کرده دست به ساخت چنین محصولاتی بزنند چرا که این ماده غذایی نیاز به گرم کردن نداشت، فضای زیادی را اشغال نمی‌کرد و کالری بسیار بالایی از خود آزاد می‌کرد، ضمن اینکه فاسد نمی‌شد و می‌توان آن را تا مدتهای طولانی خارج از یخچال نگه داشت.

شهاب سنگ نراق

درساعت ۱۸:۳۰ روز ۲۸ مردادماه ۱۳۵۳ یک شهاب‌سنگ ۳ کیلوگرمی در نراق به زمین افتاد. این شهاب‌سنگ بر روی سقف آزمایشگاه دبیرستان معصومی نراق سقوط کرد و حفره‌ای با قطر تقریبی بیست سانتی‌متر به وجودآورد، که البته در این رخداد کسی آسیب ندید.

نگارخانه

منابع

• داود نعیمی. «فصل سوم: دیدنی‌های باستانی و دینی». در افتخارآفرینان استان مرکزی. چاپ اول. کومه، ۱۳۸۵. ۸۸ و ۸۹. شابک ‎۹۶۴-۲۵۹۸-۰۹-۴. 

پیوند به بیرون

• موقعیت جغرافیایی نراق بر روی نقشه