آرادان یا اَرادان یکی از شهرهای ایران در استان سمنان است. از نام‌های قدیمی این شهر می‌توان به «اردهان» و «اَردوان» اشاره کرد و در زبان محلی به نام «اَرادون» نامیده می‌شود. محمود احمدی نژاد، ششمین رئیس جمهور ایران، در این شهر به دنیا آمده است.

پیشینه نام شهر

آرادان در گذشته مرکز گرمسار یا به اصطلاح آن زمان حکومت نشین خوار بود و در این ناحیه عده‌ای از خوانین ایل پازوکی با اطرافیان خود ساکن بودند و اینک نیز بازماندگان آن‌ها در این شهر به سر می‌برند. این شهر در دوران پارت‌ها هم جزو مناطق مهم آن‌ها به‌شمار می‌رفته و در تاریخچه گرمسار در دوره امپراطوری اشکانیان نام آرادان آمده‌است. این احتمال وجود دارد که تعریف شده نام اردوان بوده باشد و به قول احمد کسروی در کتاب اسامی شهرها نام آرادان بمعنی جایگاه رادان آمده‌است. در سفرنامه ناصر الدین شاه «اردوان» و نام اصیلش «اردون» آمده و از عهد اردوان اشکانی و اردشیر بابکان ساسانی باید باقی‌مانده باشد. قلعه آرادان که امروزه خرابه‌ای از آن باقی مانده‌است، طبق احتمالاتی به دوران اشکانیان تخمین زده می‌شود و نشان از بنیاد این شهر به قبل از اسلام به ایران دارد.

ارتفاعات آرادان

گررجه

ارتفاع آن ۲۷۵۰ متر است و در فاصله ۴۵ کیلومتری شمال شرقی آرادان واقع شده‌است. جهت کوه شمال شرقی-جنوب غربی است.

سنگاب

این کوه با ارتفاع ۳۲۲۴ متر، در ۳۵ کیلومتری شمال شرقی آرادان قرار دارد. جهت کوه شمالی-جنوبی است.

آتشگاه

ارتفاع آن ۲۹۸۵ متر است و در ۴۵ کیلومتری شمال شرقی آرادان واقع شده‌است. جهت کوه شمال شرقی-جنوب غربی است.

تلخاب

این کوه با ارتفاع ۲۲۹۰ متر، در ۸ کیلومتری شمال شرقی آرادان قرار دارد. جهت کوه شمالی-جنوبی است.

سَرحُر

ارتفاع آن ۲۳۶۵ متر است و در شمال آرادان قرار دارد. جهت کوه شرقی-غربی است.

کوه گچ

این کوه با ارتفاع ۲۷۴۵ متر، در ۳۰ کیلومتری شمال شرقی آرادان قرار دارد. جهت کوه شمال شرقی-جنوب غربی است.

سرآسیاب

ارتفاع آن ۱۳۵۷ متر است و در ۳۰ کیلومتری شمال شرقی آرادان(در شمال روستای ده نمک) واقع شده‌است. جهت کوه شرقی-غربی است.

موقعیت جغرافیایی

این شهرستان از شمال به فیروزکوه، از غرب به گرمسار، از شرق به سرخه و از جنوب به اردستان (اصفهان) منتهی می‌شود.

زبان و گویش

مردم آرادان بیشتر به زبان‌های فارسی و الیکایی صحبت می‌کنند گویش الیکایی لهجه‌ای از زبان مازندرانی است. در محله‌ای در قسمت شمال غربی شهر، ساکنان به زبان تاتی صحبت می‌کنند که اصلیت آن‌ها از یکی از روستاهای فیروزکوه به نام رامه است. روستاهای آرادان را عشایر الیکایی تشکیل می‌دهند.

جمعیت

آب و هوا

این شهرستان دارای آب و هوایی کوهپایه‌ای در مرکز، ییلاقی در شمال و کویری در جنوب شهرستان می‌باشد.

کمترین میزان بارش در ژوئن رخ می‌دهد. میزان متوسط در این ماه ۱ میلی‌متر است. بیشترین میزان بارش متعلق به ماه ژانویه که به‌طور میانگین به ۲۹ میلی‌متر می‌رسد. دما در ماه جولای در حدود ۳۰٫۴ درجه سانتی گراد است که در بالاترین میزان خود قرار دارد. در ژانویه، متوسط دما ۴٫۹ درجه سانتی گراد است. این میزان کمترین میانگین دما در تمام سال است. میانگین سالانه دما ۱۷٫۸ سانتی گراد است. در سال میانگین میزان بارش به ۱۴۱ میلی‌متر می‌رسد.

تقسیمات کشوری

بخش آرادان که تا پیش از این جزء تقسیمات شهرستان گرمسار به‌شمار می‌رفت در مردادماه سال ۱۳۹۰ با تصویب هیئت وزیران ششمین شهرستان استان سمنان شد. آرادان دارای ۱۳۰ آبادی می‌باشد.

اماکن تاریخی و جاذبه‌های دیدنی

• بازار آرادان
• تکیه آرادان
• قلعه تاریخی آرادان (به‌دلیل نگهداری نامناسب شرایط خوبی ندارد)
• قلعه پاده
• آب انبار پاده
• تکیه پاده
• حمام میرزایی‌های پاده
• منطقه رامه
• آب انبار آرادان
• آب انبار علی‌آباد
• آب انبار اسلام‌آباد (قلعه خرابه)
• امام زاده سلطان شاه نظر آردان
• امام زاده خلیل الله آرادان
• امام زاده سلطان بوسعید روستای پاده
• منبع آب سیمانی آرادان(که در خرداد ماه 1397 تخریب شد)
• آبشار لزوره
• آبشار رامه بالا
• آبشار خوش آبرود
• پارک جنگلی دشت بهشت آرادان
• غارنمکی گزوش
• غار رودافشان

در نگاه افراد

هادی هزاوه ای، نقاش معرف ایرانی ساکن نیویورک:

«در آرادان هفته‌ای سه روز تدریس می‌کردم. سه روز دیگر هم در دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران تحصیل می‌کردم. در آرادان و در حین رفت‌وآمدی که با ماشین‌های متفرقه به آنجا داشتم با انواع و اقسام آدم‌ها و تیپ‌ها آشنا شدم. زندگی کردن در آنجا سخت می‌گذشت. آب شور و هوا گرم یا بسیار سرد بود و در عین حال تا زمانی که از ایران رفتم. آنجا ماندم و درس دادم. زندگی در آرادان به من فرصت نقاشی، مطالعه، تنهایی و گاه گم شدن را می‌داد.»

مراکز آموزشی

• دانشکده بهداشت و پیراپزشکی
• دانشگاه پیام نور آرادان
• مرکز آموزش علمی – کاربردی جهاد کشاورزی مستقر در داورآباد (کوه سنگی)

غذاهای محلی

• ته چین کشمش، از غذاهای مخصوص این شهرستان است که بخصوص در مراسم محرم و مهمانی‌های ویژه مردم محلی تهیه و پخت می‌شود.
• آبگوشت(سوپ) خربزه.

جستارهای وابسته

• جمعیت شهرهای استان سمنان

منابع

• مختصات و ارتفاع،پیش‌شماره،نام شهردار

پیوند به بیرون

شهر آقای رئیس‌جمهور