آشخانه شهری در استان خراسان شمالی است. این شهر مرکز شهرستان مانه و سملقان است و در ۴۰ کیلومتری غرب بجنورد قرار گرفته‌است. بیشتر ساکنین این شهر را کردهای کرمانج تشکیل می‌دهند که با زبان کردی کرمانجی (بادینانی) تکلم می‌نمایند. شهرستان مانه و سملقان به نگین خراسان شمالی مشهور است و از این رو شهر آشخانه از جایگاه ویژه‌ای در استان خراسان برخوردار می‌باشد. وجه تسمیه مطابق سند ملکی سال ۱۱۱۱هجری قمری که نزد آقای سیاوش مه رو از محقق و شاعر نامدار این شهر از طایفه شاهقلی قبیله تاشگانلو ایل قراچورلو وجود دارد در کنار نام آشخانه کلمه هشت خانه نیز به کار رفته‌است که نشان دهنده تطور آوایی هشت خانه به آشخانه شده‌است.

جغرافیا

بر اساس مطالعات جغرافیایی و زمین‌شناسی، سملقان دشتی است که از مخروطه افکنه‌ها با رسوبات آبرفتی در دوران سوم زمین‌شناسی شکل گرفته‌است و شهر آشخانه با شیب ملایمی بر روی این دشت قرار گرفته‌است. شهر آشخانه نخستین شهر ورودی استان خراسان شمالی از سمت استان‌های شمالی ایران است. این شهر با احداث یک پل به دو قسمت تقسیم شده‌است و در حاشیه جاده آسیایی قرار دارد که حدود ۱۲۰ کیلومتر این جاده ترانزیتی از محدوده شهرستان مانه و سملقان می‌گذرد.

این شهر دارای آب و هوای مدیترانه‌ای با زمستان‌های سرد و تابستان‌های گرم می‌باشد. وسعت شهر آشخانه ۳۳۹ هکتار می‌باشد.

این شهر از منابع آب خوبی برخوردار است که از کوه‌های آلاداغ سرچشمه می‌گیرد و به همین خاطر کشاورزی و دامپروری در پیرامون آن رواج دارد. زبان گفتاری بیشتر ساکنان آشخانه کرمانجی است. ا شهرآشخانه قطب کشاورزی، دامپروری وبزرگترین شهرستان استان از نظر وسعت است.

اولین گروه‌هایی که در آشخانه ساکن شدند، پنج قوم «شاهقلی»shahqoli ،(قره ولی)qaravali، (دوولی)davvali (کرسان)karsan، (سللور)sellur، نام داشتند که به مجموع پنج چشمه نزدیک محل اقامت آن‌ها «چشمه شاهقلی» گفته می‌شود. بزرگترین چشمهٔ این مجموعه کانی هسپان (چشمهٔ اسب‌ها) نام دارد، کانی روون، کانی دو گورران، کانی مامی mamey کانی گرراو، کانی روستم، کانی ایمیم، کانی بندی، کانی ترناو

چرا آشخانه؟

-روایت اول : در زبان کرمانجی به آسیاب آبی (( اَش )) گفته می‌شود که در قدیم به دلیل وجود چشمه‌های ذکر شده در آشخانه و وجود آسیاب هاب آبی در جهت تبدیل گندم به آرد بوده‌است((اَشخانه))گفته می شده که بعدها با تغییر لفظ از اَشخانه به آشخانه تبدیل شده‌است. -روایت دوم: وجود سلسلهٔ اَشکانیان در این منطقه که بعدها اَشکانه به آشخانه تبدیل شده‌است.

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۲۵٬۱۰۴ نفر (در ۷٬۲۴۵ خانوار) بوده‌است.

جمعیت این شهر که در اوایل انقلاب ۵۷ حدود ۶ هزار نفر بود در سال ۱۳۸۴ به ۲۰ هزار نفر رسید. سرعت مهاجرت به این شهر باعث ایجاد پدیده حاشیه‌نشینی شده‌است.

منابع