(شهر بلبان آباد)

موقعیت جغرافیایی: بلبان آباد یکی از شهرهای شهرستان دهگلان (استان کردستان) که فاصله آن تا شهر دهگلان ۱۸ کیلومتر است، این شهر با مساحتی در حدود ۴۶۲ کیلومتر مربع از شمال به روستاهای کلکه، سرنجیانه، چراغ آباد و سیس ـ از جنوب به روستاهای بکر آباد، گردمیران، غلام آباد ـ از غرب به روستاهای سراب دوکل و رامول و از شرق به روستاهای قادرمرز و گرگانه منتهی می‌شود.

مکان اولیه جغرافیایی: چشمهٔ قاضی آباد

ارتفاع از سطح دریا: 2150 متر

میانگین بارش سالانه: 590 میلی متر

جمعیت: 3700 نفر

تعداد خانوار: 1400

تأسیس شهرداری: سال 1388

قدمت تقریبی بلبان آباد فعلی: ۴۰۰ سال پیش

آبهای جاری:

رودخانه در جنوب شرقی بلبان آباد واقع شده که از دشت‌های نیمه هموار ئاله واری، به رده ره شه، هه زار گه ری می‌گذرد و از آنجا به گرگانه و… منتهی می‌شود.

چشمه‌های دائمی:

کانی ره شکه، کانی به گر، کانی ئینک، کانی مزگه وت، کانی مه لا، کانی مشک، کانی چوارباخ، گه له جانگ، کوچکین، پاپه تی و … که از این آبها برای کاشت سیفیجات و علوفه در حد محدود استفاده می‌شود.

کوه و تپه:

کوچکه قوته، سرمه عه لی، زه هاو، خوره تاوپان، خوره تاو بوچکه له، مله خرچه خوره تاو قویخا بارام.

مراتع:

دول محمود محمدرضا - دول که ریم - کوچکه قوته – ملهٔ سیس و …

دشت‌ها و پایکوه‌ها:

هه زار گه ری، سه ربیسانان، به رده ره شه، چال سوار، په موان، پاپه تی، گرده وره، گه له جانگ، ئاله واری، چوارباخ، شاوله و … و گاهی آبیاری نهال‌ها استفاده می‌شود.

دین: اسلام

مذهب: اهل تسنن، فقه شافعی

(فرهنگ و آداب و رسوم شهر بلبان آباد)

مراسم عروسی: در زبان کردی به آن (زه ماوه ن) می‌گویند، که ابتدا خانوادهٔ پسر، دختری را انتخاب و به خواستگاری (هوجوی) آن می‌روند و بعد از جواب مثبت خانوادهٔ دختر طی مجلسی با حضور بزرگان خانواده‌ها برای تعیین مهریه (ماره یی) و شیربها (مال شیروایی: که به خانواده عروس تعلق می‌گیرد) و … گردهم می‌آیند.

عقد: بعد از تعیین قرار مدار، مراسم عقد (شیرینی خوران) برگذار می‌شود، که در آن خانوادهٔ داماد و عروس نزدیکان و فامیل را دعوت (ده نگ) نموده و خانواده‌های دعوت شده در آن مراسم هدیه و کادوی خود را برای تبریک (پیروزبایی) به خانوادهٔ عروس و داماد می‌دهند و صیغهٔ عقد دائم توسط ماموستا خوانده می‌شود و با این مراسم پسر و دختر رسماً زن و شوهر می‌شوند.

عروسی: در بلبان آباد بر خلاف مناطق دیگر ۵ روز مراسم عروسی برگزار می‌شود.2 روز اول مراسم، پخت نان می‌باشد که در منزل داماد برگزار می‌شود که در آن دختران دم بخت برای دعوت کردن اهالی به در خانه‌های مردم رفته و آنها را با این جمله (خوا مرادمان بدا بو هه ر مرادی‌ها دلتانا ساجه که بننه بان بو (نام داماد)) به زبان کردی دعوت می‌نمایند؛ و مردم نیز مخصوصاً زنان برای مراسم پختن نان (نان کردن) به منزل داماد می‌آیند و هر چه که عرفاً بصورت نقدی در توان داشته باشند به خانواده داماد می‌دهند. بعد از نان کردن مراسم تحت عنوان (خه رجموخ) که بمدت ۱ روز که در آن خانواده داماد خرج مراسمی که در منزل عروس برگزار می‌شود را به منزل عروس می‌برند که شامل: گوشت، برنج، قند، چایی، روغن و … می‌باشد که در قدیم این اقلام شامل: یک گوسفند نر (شه ک)، لپه و … بوده‌است، بعد از مراسم (خرجموخ) خانواد هٔ عروس در شبش برای داماد، لباس دامادی (لباس زاوا)می‌آورند؛ و در روز بعد و شب آن مردم برای شادباش و تبریک گفتن به منزل داماد آمده و فامیلهایی که در جاهای دیگر زندگی می‌کنند اکثراً در این روز به منزل عروس (وه وی – بوک) و داماد (زاوا) می‌آیند و هر کس به اندازه وسعش وجه نقد به خانواده داماد می‌دهند.در منزل عروس مراسمی با نام (که نیشکه چرانه) برگزار می‌شود که درآن اهالی برای تبریک گفتن درآن شب جمع می‌شوند و مبلغی را به خانوادهٔ عروس می‌دهند و گاهی همراه با قند و شیرینی. در منزل داماد در همین شب مراسمی با عنوان (شه م) یا حنا بندان (خه نه به ندان) برای منزل عروس تدارک می‌بینند،و اکثر این مراسم‌ها همراه با گروه موسیقی کردی همراه می‌باشد که مردم در آن می‌رقصند (هه لپه رکی) در روز آخر و فردای آن شب عروس طی مراسمی به خانهٔ داماد می‌آید.

مراسم عزاداری: مراسم عزاداری در بلبان آباد در سه روز برگزار می‌گردد که در آن بعد از به خاکسپاری، تمام اهالی شهر به منزل فرد فوت شده برای دلداری داغدیدگان می‌روند و فامیلهای نزدیک آن در جاهای دیگر نیز پس از دعوت به منزل فوت شده می‌آیند و از مشخصه‌های تحسین شده مردم بلبان آباد این است که تمامی اهالی شهر با خانواده داغدیده همدردی نمده و حضور می‌یابند، روز آخر با نام (نان سه ر ریش تاش) مردم را دعوت (ده نگ) می‌کنند که در آن شام می‌دهند و بزرگان فامیل فرد فوت شده از زحمات مردم تشکر می‌کنند، در این سه روز مردم صبح و ظهر به سر خاک می‌روند و با فاتحه خوانی، خود را در غم خانواده فوت شده شریک می‌دانند.

(اعیاد)

عیدنوروز (نه وروز): این عید باستانی که قدمتش به زمان حضرت زرتشت می‌رسد در بلبان آباد نیر هر ساله با حضور تمامی قشرها بلبان آباد اعم از پیر و جوان برگذار می‌شود و چون رسم باستانی کردها می‌باشد از ابهت خاصی نزد مردم برخوردار است. در غروب ۲۹ اسفند به پاس حضرت زرتشت در جاهای عمومی بلبان آباد آتشی برافراشته می‌شود و مردم دور آن جمع شده و به شادی می‌پردازند، شب نوروز همه یک رنگ و یک صدا هستند و فقیر بودن و غنی بودن همه در کنار شادی بی دروغ مردم و هلهلهٔ کودکان رنگ می‌بازد، هر چه هست شور و شعفی وصف ناپذیر است.در بلبان آباد بچه‌ها در شب نوروز هر کدام با در دست داشتن شالی به بالای خانه‌های مردم رفته و شال را آویزان کرده و از صاحب خانه، عیدانه (نه وروزانه) می‌خواهند و صاحب خانه هم با دادن نقل و شیرینی یا پول آنان را شاد می‌کند.بلبان آبادیهایی که در جاهای دیگر زندگی می‌کنند تعطیلات نوروز را در دامان خانوادهٔ خود سپری می‌کنند و به دیدار فک و فامیل می‌روند.

عید فطرو قربان: در این اعیاد که فطر بعد از ماه رمضان است و در قربان نیز مردم بعد از نماز صبح به دیدار همدیگر رفته و از یکدیگر حلالیت می‌طلبند، در عید قربان گاهی گوسفند یا گاوی را می‌کشند و گوشت آنرا بین مردم تقسیم می‌کنند.

مولودی خوانی:

این رسم آنچنان محسوس نبوده و تاریخ برگزاری خاصی ندارد.

نذری:

رسم نذری مثل تمامی مناطق مسلمان در بلبان آباد نیز کماکان برگذار می‌شود، که در آن گوشت حیوانی یا آش رشته بین همسایه‌ها پخش می‌شود، این رسم اکثراً شخصی بوده و فرد انجام دهنده آن برای رفع حاجتی آنرا انجام می‌دهد یا به میمنت کاری، مثلاً: درآوردن دندان بچه اش یا آزاد شدن از زندان و …

مکان‌های آموزشی:

بلبان آباد دارای تمامی مقاطع تحصیلی (اعم از ابتدایی، راهنمایی، دبیرستان و پیش دانشگاهی) بوده و دارای ۲ خوابگاه شبانه‌روزی، راهنمایی و دبیرستان پسرانه می‌باشد که از روستاهای اطراف به بلبان آباد می‌آیند، شاخهٔ کاردانش در بلبان آباد بصورت خیلی محدود و با رشته‌های کمی وجود دارد.

مکان‌های ورزشی:

بلبان آباد دارای یک سالن ورزشی (تختی) که متعلق به آموزش و پرورش است که برای استفاده از رشته های ورزشی: والیبال، تنیس و بسکتبال می‌باشد. بلبان آباد فاقد زمینی برای فوتبال می‌باشد و یک باشگاه بدنسازی نیز به همت آقای زاهد محمدی در حال فعالیت است. در کل به مقوله ورزش در بلبان آباد آنچنان که باید توجه کافی نشده است.

(وضعیت و تعداد مشاغل در بلبان آباد)

20 باب سوپرمارکت و مواد غذایی

1 باب خدمات کامپیوتری

2 باب کفش فروشی

2 باب ابزار فروشی

15 باب خیاطی

2 باب پارچه فروشی

10 باب لوکس و آرایشی

10 باب آرایشگاه مردانه و زنانه

2 باب کفاشی

2 باب دفتر خدمات ارتباطی

1 باب لوازم التحریر

1 باب بنگاه معاملات ملکی

2 باب تعویض روغنی

3 باب عکاسی

4 باب لوازم خانگی

1 باب گازفروشی

1 باب گل فروشی

4 باب جوشکاری

1 باب آهن فروشی

3 باب مصالح فروشی

8 باب مکانیکی و صافکاری ماشین و موتورسیکلت

1 باب باطری سازی

3 باب قصابی

10 باب پوشاک فروشی

2 باب شیرینی فروشی

2 باب داروخانه

5 باب نانوایی

3 باب شیشه و رنگ

30 دستگاه تاکسی مسافرکشی

26 دستگاه تراکتور

19 دستگاه نیسان و وانت بار

4 باب گاوداری و مرغداری

1 باب لحاف دوزی

4 باب لوله کشی

و ... می باشد ، که بالای 90 درصد این شغل ها در حد زیر درآمد استاندارد بوده و کارآمد نمی باشد ، این درحالیست که جمعیت بلبان آباد 3700 نفر و در حدود 1400 خانوار می باشد که اکثر این اشتغال ها غیر مولد بوده و از نظر تولیدی هیچ نوع کمکی به اشتغال مفید نمی شود ، در حدود 600 نفر کارمند دولت می باشند و خارج از این آمار اشتغال زندگی ساکنان از طریق کشاورزی کم بازده و دیمی تأمین می شود و این در حالیست که جمعیت جوان بلبان آباد از بیکاری معرضی رنج می برند که موجب گراییدن به ناهنجاریهای اجتماعی ،جذب در شغل های غیر مشروع شده است.

گردآوری و نویسنده مقاله: (بهروز محمدی بلبان آباد) خدمات کامپیوتری باران - baranpcwork@ آی دی تلگرام - behrooz.bm83 آدی دی اینستاگرام

منابع:

- برگرفته از وبلاگ شهر بلبان آباد (بهروز و زبیر محمدی)

- اطلاعات شخصی

- اینترنت