186
شواز روستایی در دهستان نصرآباد بخش مرکزی شهرستان تفت استان یزد ایران است که در فاصله ۹۵ کیلومتری جنوب شرقی یزد در ادامه سلسله جبال شرکوه قرار دارد. پش...
شواز روستایی در دهستان نصرآباد بخش مرکزی شهرستان تفت استان یزد ایران است که در فاصله ۹۵ کیلومتری جنوب شرقی یزد در ادامه سلسله جبال شرکوه قرار دارد. پشت روستا متصل به کوه و مقابل روستا باز و منتهی به دشت وسیع است.
این روستا از آبادیهای قدیمی یزد است. قبرستانهای قدیمی آنچه در شواز و چه در شواز کهنه و قلعه محکم و بزرگ و مرتفع آن، دال بر کهنگی آبادی است.
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۱۰۰ نفر (۵۱خانوار) بودهاست.
آنچه زیست در این منطقه را، به گذشتهای دور متصل میکند، وجود سنگ نگارههایی است که در یک مطالعه تطبیقی و در مقایسه با سنگ نگارههای کوه ارنان (که قدمتی ۷ تا ۱۲ هزار سال دارد) مشابهتی را نشان میدهد که تاکنون مطالعات باستانیشناسی روی آن صورت نگرفتهاست.
موقعیت استقرار و شرایط توپوگرافی آن، که مشابهت زیادی با روستای توران پشت نیر دارد، وسعت زیاد کفه طاقستان را، تحت تسلط خود دارد و کیفیتی اساطیری را به ذهن متبادر میسازد. این ویژگی باعث شده که بتواند خطر هجوم غارتگران و متجاوزین را که بیشتر از سمت کفه و منطقه فارس روستا را، تهدید میکرده خنثی نماید و بدین وسیله دوری فاصله از مرکز و شهرهای بزرگ را جبران کند.
دیوارهای اصلی بنا از بیرون سنگی و از درون خشت است. جرزهای اتاقها و سقفها نیز غالباً از خشت بنا شدهاست و جزئی آجر در طاق سردرها به کار بردهاند. درگاه ورودی قلعه، از آجر است. قلعه در طرف شرق گاو، پهلوی مرتفعی دارد که از آجر بنا شدهاست و از آن، جهت کشیدن آب استفاده میکردهاند.
در سنگی قلعه از نوع سنگهای رسوبی همان تپه است و پاشنه گرد آن نیز از سنگ میباشد. این در بعد از مرمت قلعه توسط میراث فرهنگی به داخل قلعه منتقل شده و به جای آن یک درب چوبی نصب شدهاست. سقف یکی از اتاقهای قلعه، با تیرهای چوبی از جنس چوب سنجد، پوشیده شدهاست.
این چوب نسبت به انواع دیگر از مقاومت و استحکام در برابر فرسودگی، رطوبت و موریانه خوردگی برخوردار است. مصالح این قلعه از سنگ، خشت و گل است.
ملاطها از جنس گل و گاه با کاه خرد شده و ریگ اندود و دیوارها از گل است. خشتها به لحاظ ساخت و فرم نیز سه گونه است.
مهمترین قلعه کوهستانی که در خاک یزد بنا شده، قلعه رفیع، محکم و با عظمت و خوشمنظر شواز است.
از ویژگیهای دیگر این قلعه، داشتن برجهایی برای دیدبانی و حفاظت از قلعه است که قسمتهایی از آن با سنگ ازاره و خشت ساخته شدهاست.
اما نکته قابل توجهی که در مورد این برجها وجود دارد، ساخت آنها است. به نحوی که پس از ساخت برج با خشت، نمای آن را جهت استحکام بخشی و افزایش مقاومت در برابر حملات و تهاجم بیگانگان با سنگ کار شدهاست.
این سنگ نبشته در عین اینکه هنرمندانه نیست بسیار ابتدایی و با نوشتارهای بدترکیب بر روی هم و در مکانی که در معرض دید همگان نیست به شیوه نامناسب کتابت و حجاری شدهاست.
این قسمت از قبرستان، کهنه تر از قبرهایی است که دارای سنگهای مورخ قرن ۶ تا ۸ هجری است. اهم سنگ قبرهای نوشته دار قبرستان به خط نسخ بر روی سنگها نامنظم سیاه رنگ طبیعی است. تعدادی هم سنگ قبرهای مرمر از قرن ۱۰ و ۱۱ هجری نیز به دست آمدهاست.
این قبرستان در حال حاضر روبه تخریب کامل است و اکثر قبرهای آن توسط افراد غیربومی که به دنبال یافتن اشیا» عتیقه و قدیمی در آن بودهاند تخلیه شدهاست. سنگ قبرهای آن نیز به گفته اهالی روستا توسط میراث فرهنگی جمعآوری شدهاست.