جزیرهٔ لاوان یکی از جزایر استان هرمزگان در خلیج‌فارس است. لاوان از توابع دهستان لاوان در بخش کیش شهرستان بندر لنگه است و در مقابل منطقهٔ گاوبندی (پارسیان) و شیبکوه قرار دارد ولی به منطقهٔ شیبکوه نزدیک‌تر است. این جزیره از شمال‌شرقی به بندر مقام و از شرق به جزیرهٔ شیدور (شتور) منتهی می‌شود و در ۲۸ کیلومتری غربی ساحل نخیلوه در آب‌های خلیج‌فارس واقع شده‌است.

طول این جزیره ۲۳٫۵ و عرض آن حداکثر ۴٫۸ کیلومتر و مساحت آن ۸۱ کیلومتر مربع است و از سمت باختر رو به خاور کشیده شده‌است. جزیرهٔ لاوان پس از جزایر قشم و کیش بزرگ‌ترین جزیرهٔ ایرانی در آب‌های خلیج‌فارس است.

فاصلهٔ این جزیره تا بندر عسلویه ۱۱۷ کیلومتر و تا بندر لنگه ۱۴۷ کیلومتر است. این جزیره از دیرباز به دلیل آنکه قطب صید مروارید بوده به نام مروارید پنهان خلیج‌فارس شناخته شده‌است، که البته در حال حاضر به دلیل وجود نفت جولانگاه مهندسان داخلی در صنعت نفت است. لاوان علی‌رغم جاذبه‌های زیست‌محیطی از امکانات چندانی برخوردار نیست و اندک پیشرفت خود را نیز مدیون شرکت‌های نفتی موجود در منطقه است که اکثر ساکنین را در خود مشغول بکارکرده و نقش تعیین‌کننده ای در اقتصاد جزیره ایفا می‌نماید با توجه به دما و رطوبت بالا در جزیره زندگی تا حدودی سخت و طاقت‌فرسا می‌گردد.

مردم‌شناسی

تعداد معدودی از اهالی جزیره از دیر باز در تابستان به صید مروارید می‌پرداخته‌اند که دیگر کمتر نشانی از آن یافت می‌شود. شغل اساسی مردم جزیره در حال حاضر ماهی‌گیری است ولی در سال‌های اخیر گرایش مردم روستا به کار کردن در شرکت نفت رواج یافته‌است.

این جزیره دارای مسجد، حسینیه، برق، آب لوله‌کشی، آب‌انبار، برکه، دبستان و راهنمایی و دبیرستان است.

جمعیت

جمعیت جزیرهٔ لاوان در سال ۱۳۹۵ برابر با ۱٬۲۱۴ نفر بوده‌است که بیشتر آنان از نژاد عرب و از اهل سنت پیروان امام محمد ادریس شافعی هستند. مردم به زبان‌های عربی و فارسی تکلم می‌کنند. نزدیک به نیمی از جمعیت این منطقه شیعه‌نشین هستند که عمدتاً برای کار به لاوان مهاجرت کرده‌اند.

حیات وحش

در این جزیره حدوداً یکصد و پنجاه راس جبیر که نوعی آهو است یافت می‌شود. همچنین تعداد زیادی گوسفند وحشی در سراسر جزیره پراکنده شده‌است که از میان گوسفندان اهلی ساکنان جزیره به دامان طبیعت فرار کرده‌اند. جزیره از اواسط اسفند تا اوایل مرداد ماه محل تخم‌گذاری چندگونه لاک‌پشت دریایی از جمله پوزه عقابی و سبز نیز هست.

نفت

ذخایر نفت آب‌های نزدیک جزیره لاوان بسیار قابل توجه‌است، در حال حاضر صنایع جزیره منحصر به دو گونه تأسیسات نفتی است:

۱- شرکت پالایش نفت لاوان که به پالایش نفت خام و میعانات گازی مشغول میباشد.

۲- شرکت نفت فلات قاره ایران چند سکوی استخراج و بهره‌برداری نفتی از جمله سکوی سلمان، سکوی بلال، سکوی رسالت (مشهور به R۱) و سکوی رشادت (مشهور به R۴) در نزدیکی جزیره دارد که رفت‌وآمد به این سکوها با بالگرد و کشتی انجام می‌شود.

سازمان منطقه ویژه اقتصادی لاوان

سازمان منطقه ویژه اقتصادی لاوان مسئول توسعه امکانات جزیره لاوان است. این سازمان زیرنظر شرکت ملی نفت ایران فعالیت می‌کند. محورهای توسعه لاوان در سه حوزه اقتصاد انرژی، آبخیزداری و شیلات صورت می‌گیرد. مدیریت جدید سازمان منطقه ویژه اقتصادی لاوان قصد دارد با محوریت قرار دادن توسعه پایدار و رعایت اصول زیست‌محیطی اولین دهکده سبز ایران را در جزیره لاوان احداث نماید. بر این اساس در این دهکده سبز با وجود دسترسی به منابع ارزان قیمت و سهل الوصول نفتی و گازی جزیره از منابع انرژی تجدیدپذیر باد و خورشید استفاده خواهد شد و همچنین در ساخت بناهای جدید از معماری سازگار با طبیعت مناطق گرمسیری و بر اساس معماری بومی هرمزگان بهره‌گیری خواهد شد.

منابع

• الوحیدی الخنجی، حسین بن علی بن احمد، «تاریخ لنجه»، چاپ دوم، دبی: دارالأمة للنشر والتوزیع، ۱۹۸۸ میلادی.
• محمد صدیق، عبدالرزاق، «صهوة الفارس فی تاریخ عرب فارس»، چاپ اول، شارجه: چاپ خانه المعارف، ۱۹۹۳ میلادی.
• العصیمی، محمد بن دخیل، عرب فارس، چاپ اول، دمام (عربستان سعودی): انتشاراتی الشاطیء الحدیثة، ۱۴۱۸ هجری قمری.
• حاتم، محمد بن غریب، تاریخ عرب الهولة، چاپ اول، قاهره: دارالعرب للطباعة والنشر والتوزیع، ۱۹۹۷ میلادی.
• کامله، القاسمی، بنت شیخ عبدالله، (تاریخ لنجة) مکتبة دبی للتوزیع، الامارات:، چاب دوم، انتشار سال ۱۹۹۳ میلادی. (به عربی).
• بختیاری، سعید، «اتواطلس ایران» ، “ مؤسسه جغرافیایی وکارتگرافی گیتاشناسی، بهار ۱۳۸۴ خورشیدی.
• محمد، صدیق «تارخ فارس» صفحه‌های (۵۰–۵۱)، چاپ سال ۱۹۹۳ میلادی.