یاسوج

یاسوج(به لری:یاسیچ) یکی از شهرهای لر نشین جنوب غربی ایران و مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد است. این شهر همچنین مرکز شهرستان بویراحمد است و در شمال شرقی استان واقع شده‌است. پیش از ایجاد این شهر، در حدود ۶ کیلومتری آن، یک شهر قدیمی به نام «تل خسرو» قرار داشت که زمانی مرکز نفوذ خوانین بویراحمد علیا بوده‌است. اینک به جز تپه‌های پراکنده و یک روستا، اثری دیگر از آن باقی نمانده‌است. تل خسرو بیش از دو هزار سال قدمت دارد. لیکن احداث ابنیهٔ معاصر در پیرامون آن، بعد از سال ۱۳۰۹ خورشیدی شروع شده و تا سال ۱۳۲۳ ادامه یافت و پس از آن متروک شده‌است.

یاسوج در کنار رودخانه بشار و در دامنه قلل دنا و تپه‌های متعدد در ارتفاع ۱۸۷۰ متری از سطح دریا قرار گرفته، این شهر که تا سال ۱۳۴۹ از توابع شهرستان کازرون بود جدا شد و برای ۶ سال به شهرستان بهبهان داده شد و در نهایت در سال ۱۳۵۵ و با جدا شدن استان از استان فارس، به مرکزیت استان کهگیلویه و بویراحمد درآمد. در فصل زمستان برف زیادی در این شهر می‌بارد و اکثر نقاط و ارتفاعات اطراف آن برای مدتی طولانی پوشیده از برف باقی می‌ماند. شهر یاسوج ۱۸ کیلومتر وسعت یافته‌است؛ و مردم شهر بویراحمدی تبار هستند.

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۳۴٬۵۳۲ نفر (در ۳۴٬۸۵۰ خانوار) بوده‌است.

تاریخچه

یاسوج ییلاق دولت بزرگ عیلام بوده‌است منطقه یاسوج از دوران برنز محل زندگی بوده‌است. یافته‌هایی در تپه شهدا (۳ هزار سال پیش از میلاد)، محوطه باستانی گرد و گورستان پایه چول در همین زمینه بدست آمده‌است.

خاستگاه نامگذاری

یاسوج یا یاسیج به معنای محلی است که گل‌های یاس در آن به صورت فراوان می‌رویند.

وجه تسمیه معتبرتر به شرح ذیل می‌باشد یاسج: یاسج.[سِ] و [سُ] (اِ) تیر پیکان دار و بعضی گفته‌اند تیریست که پادشاه نام خود رو بر آن نویسند و یاسچ[سُ] هم آمده‌است. (برهان) بر گرفته از فرهنگ لغت دهخدا شماره مسلسل :۱۹۴ شماره حرف «ی» چاپ ۱۳۴۵ تیر (جهانگیری) تیر دوکاره (غیاث) نوعیست از تیر در (فرهنگ جهانگیری) در فرهنگ جهانگیری بمعنی پیکان گفته شده‌است ولی صحیح آن تیر هست نمونه‌ای از شعرهایی که یاسج در آن‌ها به کار رفته‌است: نام سلطان خوانده هم بر یاسج سلطان از آنک دل علامتگاه یاسجهای سلطان دیده‌اند (خاقانی) یاسجی برکشید و بر پهلوی بچه راست کرد، مادرش در پیش آمد تا سپر آفت شود چون تیر بر ماده راست کرد نرمیش در پیش‌آمد تا مگر قضا گردان ماده شود. یاسج شه که خون گوران ریخت مگر آتش زبهر آن آنگیخت (نظامی) دست بدار از سر بیچارگان تا نخوری یاسج غمخوارگان (نظامی) ترکان کمین غمزه تو یاسج همه بر کمان نهاده (خاقانی) دی یاسجی ز ترکش جانانت گو شده دل را شکاف و یاسج او در میان طلب (خاقانی) به معنی نیزه نیز نوشته‌اند (غیاث اللغات) ابن کلمه گاه به صورت مرکب با افعال ذیل به کار رود: با برکشیدن: یاسجی برکشید با نهادن: یاسج همه بر کمان نهاده با خوردن: تا نخوری یاسج غمخوارگان یاسچ (یاسوچ) : [سُ] (اِ) یاسج .. که همان یاسج یا یاسوج هست کلمه یاسیج (اِ) یاسج (یاسوج): عجب دلتنگ و بیمارم زصد بگذشت تیمارم / تو گویی در جگر دارم دو صد یاسیج گرگانی (منوچهری) اکنون به زبان لری بویراحمدی هم بیشتر یاسیچ گفته می‌شود و حال که کلمه یاسج، یاسچ، یاسیج یا یاسوج معنی آن مشخص شد جای سؤال هست که چگونه بر این منطقه اسم یاسوج گذاشته‌اند! شاید این اسم به زمان کیخسرو و نشیمن کردن او در تلخسرو (چهار کیلومتری یاسوج) و رفتن به دنا بازگردد.

آب و هوا

شهر یاسوج در منطقهٔ اقلیم سردسیری واقع شده و دارای هوای معتدل متمایل به سرد است. در این شهر، میزان بارش برف و باران زیاد می‌باشد و به علت بارش فراوان برف و باران و پوشیده شدن ارتفاعات از برف برای مدت مدیدی از سال، از منابع آب کافی برخوردار می‌باشد.

سرشناسان

سرشناسان استان کهگیلویه و بویراحمد

جاذبه‌های طبیعی

آبشار یاسوج اصلی‌ترین جاذبه گردشگری شهر یاسوج آبشار یاسوج است. این آبشار (پارک جنگلی آبشار) در فاصله ۲ کیلومتری مرکز شهر و در شمال شهر یاسوج واقع است و هر ساله مورد توجه گردشگران و توریستهای ایرانی و خارجی قرار می‌گیرد

آب چشمه‌هایی که از دل کوه‌های زاگرس جوشیده در دو کیلومتری شمال شهر یاسوج آبشاری به ارتفاع ده متر را به منظر تماشا گذاشته‌است. از دیگر آبشارهای این استان، آبشار بهرام بیگی است. این آبشار در میان صخره‌های سنگی واقع شده و بعد از مارگون قرار دارد. آبشار بن رود نیز بعد از سی سخت قرار گرفته و شامل توف‌شاه (آبشار شاه) و آبشار بن رود است که از چندین چشمه تشکیل شده و حدود ۲۰ متر ارتفاع دارد و منطقه بسیار زیبایی را پدیدآورده است.

پارک ساحلی پارک ساحلی رود بشار

تنگ مهریان در یک کیلومتری مسیر یاسوج به اصفهان که به تنگ مهریان معروف است. امامزاده‌ای به نام امامزاده شاه حسن در این منطقه وجود دارد که پذیرای زایران در این منطقه‌است.

تنوع درختانی نظیر سپیدار، بلوط، افرا، چنار، کاج، انگور وحشی و بنه در تنگ مهریان از ویژگی‌های این منطقه‌است.

تنگه مهریان در زمستان هم محل رفت‌وآمد علاقه‌مندان به اسکی است. این تنگه در این فصل همچنین شاهد تشکیل یخی بزرگ بر روی صخره‌ای مقابل بارگاه امامزاده حسن است که این توده یخ روز شصتم زمستان شکسته شده و روز هفتادم (حدود دهم اسفندماه) با صدایی که کیلومترها شنیده می‌شود، از صخره فروریخته و مژده بهار می‌دهد. آب زلال و شفاف رودخانه مهریان که بخشی از آن از چشمه‌های تنگ معروف به کبوتری است پس از طی مسیر به رودخانه بشار یاسوج و رودخانه کارون در استان خوزستان می‌ریزد.

پیست اسکی کاکان این پیست در دامنه‌های رشته کوه زاگرس قله دنا در ۱۸ کیلومتری شهر یاسوج نزدیک به دهستان کاکان واقع شده‌است.

دهستان کاکان داری چندین روستا می‌باشد.

گوشه در کیلومتر شش جاده یاسوج به اصفهان منطقه خوش آب و هوای گوشه قرار دارد که شهرت آن به علت وجود امام زاده شاه قاسم که گفته می‌شود از نوادگان امام چهارم شیعیان ملقب به سجاد است.
شیخ سرکه (شیخ صدوق): منطقه‌ای سردسیری با پوشش گیاهی متنوع از جمله بیلهر، کنگر، قارچ، ریواس، چویل و… پذیرای گردشگران زیادی می‌باشد.

این روستا به علت دور افتاده بودن از مرکز استان ناشناخته و گمنام مانده. در این روستای سردسیری درختان گردو، سیب، هلو، انگور کاشته و در سالهای آتی شاهد برداشت ثمر آن‌ها خواهیم بود مزار شیخ سرکه بروی تپه‌ای که درختان انجیک (گلابی وحشی) آن را احاطه کرده‌است قرار دارد؛ و در حال حاضر با همت اهالی منطقه در حال باسازی و مرمت می‌باشد. وجود چشمه‌های نظیر سرکورکی و رودخانه‌های پرآب در این منطقه باعث آبادانی در این منطقه گردیده‌است.

آبشار تنگ تامرادی در ۲۶ کیلومتری جاده یاسوج به بابامیدان بعد از گذشتن از روستای دشتروم و با عبور از دوراهی سپیدار وطی حدوداً ۲۰ کیلومتر جاده پرپیچ و خم به مکانی می‌رسید که شاید شبیه آن را حتی در عکس هم ندیده باشید. آبشاری زیبا و مفرح و طبیعتی سرسبز با هوای گرمسیری مناسب حسی جدید را به انسان القا می‌کند. در این تنگه جنگ تنگ تامرادی اتفاق افتاده‌است.