🏙️ شهر بانه

بانه شهری در استان کردستان واقع در مرز غربی ایران است. شهر بانه مرکز شهرستان بانه در دامنهٔ شمالی رشته کوه‌های زاگرس، ۲۰ کیلومتری نوار مرزی ایران با عراق و جنوب غربی سقز و جنوب شرقی سردشت قرار گرفته‌است.

بانه با شهرستان‌های مریوان، سردشت، سقز و اقلیم کردستان هم‌مرز و دارای ارتباط مناسب جاده‌ای می‌باشد؛ این شهر دارای جنگل‌های طبیعی و بزرگ بلوط می‌باشد. واردات کالاهای خارجی و صادرات کالاهای ایرانی از طریق مرز بانه - عراق، بازارچهٔ پررونقی برای این شهر به ارمغان آورده‌است. شهر بانه و برخی از آبادی‌های اطراف آن در دوران جنگ ایران و عراق توسط هواپیماهای عراقی در روز ۱۵ خرداد سال ۱۳۶۳، ساعت ۱۰:۰۵ صبح روز سه شنبه، بمباران شیمیایی شد.

جمعیت

بر اساس نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵ این شهر با جمعیت ۱۱۰٬۲۱۸ بعد از شهرهای سنندج، سقز و مریوان چهارمین شهر بزرگ استان کردستان محسوب و ۸۹ امین شهر ایران است. خانم زارعیان معماری

خاستگاه نامگذاری

نام بانه را از واژهٔ کردی بان به معنی «بام» و بلندی و متأثر از ارتفاعات و نحوهٔ استقرار و موقعیت شهر بانه می‌دانند. ارتفاع ۱۵۵۴ متری شهر از سطح دریا و چشم‌انداز بلندی‌های پیرامون آن موجب شده‌است که مردم (در محله بانه کهنه) برای رسیدن به شهر مسیر زیادی را به طرف سربالایی طی کنند. نام بانه را به معنی خانه (منظور اقامتگاه و آبادی و مسکن است) و اردو (منظور اردوگاه سربازان است) و پادگان (شهر دو قلعه بزرگ داشته) نیز تفسیر کرده‌اند.

به نوشته شرفنامه بانه نام ولایتی بود که امرای عشایر آنجا بدان منسوب بودند. این ولایت مشتمل بر دو قلعه وناحیه بود که یکی را «قلعه بیروز» و ناحیه بانه و دیگری را «قلعه شوی» می‌خواندند؛ که در مابین ولایات اردلان و بابان و مکری واقع بوده‌است.

معاصر

در ۱۳۲۳ خورشیدی شهر بانه به وسیلهٔ محمدرشید خان داروخانی (از کردهای روستای داروخان عراق) که بر ضد دولت مرکزی ایران دست به شورش زده‌بود، به آتش کشیده شد، ولی با حملهٔ نیروهای دولتی و فرار او به عراق بازسازی شهر آغاز شد و طی ۱۰ سال ادامه یافت.

مردم

زبان

زبان مردم بانه کردی سورانی با لهجه سلیمانیه‌ای می‌باشد.

مشاهیر

• ابراهیم یونسی نویسنده، مترجم
• فرخ نعمت پور نویسنده، روزنامه‌نگار
• عطا نهایی نویسنده
• بهمن قبادی کارگردان

دین و مذهب

مردم بانه مسلمان و اهل سنت و جماعت و پیرو مذهب امام شافعی هستند.

در بانه یک اقلیت یهودی وجود داشت که تعدادشان بالغ بر چهل خانوار می‌شد. آن‌ها بعد از اعلام استقلال اسرائیل در سال ۱۹۴۸ میلادی و تقسیم فلسطین، در سال ۱۳۲۷ شمسی به فکر مهاجرت به فلسطین افتادند و در اواخر سال ۱۳۲۸ خورشیدی به کلی بانه را ترک نموده و به فلسطین مهاجرت کردند. هم‌زمان با مهاجرت یهودیان بانه، یهودیانِ سردشت، سقز، بوکان و مریوان و قسمتی از یهودیان سنندج و مهاباد و پیرانشهر نیز مهاجرت کردند. دو نظریه در مورد سکونت یهودیان در غرب ایران وجود دارد که اولی بیان می‌دارد که سکونت یهودیان در بانه از سال ۱۳۶ میلادی در زمان شورش بارکوشباس بر ضد حکومت روم و پراکنده‌شدن یهودیان در اطراف جهان اتفاق افتاده و دومی این موضوع را به زمان تیگلات پلاسر پادشاه آشور ۷۴۱ تا ۷۴۹ سال پیش از میلاد مسیح نسبت می‌دهد که بعد از فتح اورشلیم به دست پلاسر بالغ بر شصت هزار یهودی به بخش‌های غرب ایران، سرزمین ماد و جنوب دریای مازندران و دامنهٔ کوه‌های قفقاز تبعید شدند.]

مناطق گردشگری و دیدنی

کوه‌ها و مناطق طبیعی

مراکز علمی

• دانشگاه آزاد اسلامی واحد بانه http://iaubaneh.ac.ir/
• دانشگاه پیام نور مرکز بانه http://www.banehpnu.ac.ir/

نهادهای مدنی

شهرهای خواهر

نگارخانه

فهرست هتل‌های بانه

پلاک خودرو

کدهای استان کردستان برای شماره‌گذاری خودرو ۵۱ و ۶۱ است که کد ۵۱ برای شهرستان سنندج و کد ۶۱ برای شهرستان‌های آن می‌باشد. پلاک خودروهای بانه ایران ۶۱ د است.

پیوند به بیرون

• پایگاه اینترنتی فرمانداری شهرستان بانه
• پایگاه اینترنتی رسمی شهرداری بانه

پانویس

صالح آباد. تپه بانه کهنه. اماکن.