کيميجان شهری است در بخش مرکزی شهرستان کمیجان استان مرکزی ایران. شهرستان کمیجان در شمال غربی استان مرکزی واقع شده‌است که با اراک مرکز استان ۹۵ کیلومتر فاصله دارد. مردم شهرستان کمیجان آذری بوده و به ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند. فارسی نیز رایج است. این شهرستان از نظر آب و هوایی منطقه‌ای بکر به حساب می‌آید و جایگاه خوبی برای زندگی، استراحت و اقلیم درمانی و گردشگری است؛ و دارای دانشگاه آزاد و پیام نور می‌باشد. درآمد قالب مردم شهر کمیجان به خصوص در محله انار و عیس آباد کشاورز بوده و لی مردم مناطق مرکزی شهر کمیجان تجارت و کسب و کار و خدمات می‌باشد. این شهر جاذبه‌هایی مانند بازار، قلعه خاندان بهادری، محله يزدي هاو زادگاه شاعر معروف فخرالدین عراقی را با نام چهرگزی که در قسمت شمالی محله بزرگ انار می‌باشد را دربردارد. از جاذبه تاریخی مانند تپه چرگزی باغ‌های حسن‌آباد و شیخ دیلی، محمود بلاغی، قوش دره و مزرعه احمدآباد و باغات و دشت گسترده انار و… می‌باشد. کمیجان در دامنه کوه سر به فلک کشیده وفس بوده و تپه‌های بزرگی چون چهرگزی و امام یالی از سمت شمال شرقی و شرق آن را احاطه نموده‌است.

محله‌های کمیجان

• قلعه

• • محله قلعه بالاترین نقطه این شهر حساب می‌شود و از نظر بافت شهری محله‌ای قدیمی می‌باشد که به بام کمیجان معروف است.
• محله گل ایچی

که مسجد جامع فعلی در ان محل بنا شده‌است و از محله‌های قدیمی محسوب می‌شود

• کهنه قلعه
  • این محله بین محلهٔ نجارلار و نزدیک به چهار راه مهدیه از سمت خیابان ۱۶ متری انقلاب قرار دارد که یکی از محله‌های قدیمی کمیجان محسوب می‌شود. در این محل مسجدی به نام مسجد صاحب الزمان قرار دارد که آن مسجد هم از مسجدهای قدیمی و بزرگ کمیجان به حساب می‌آید که اکنون محل برقراری نماز جمعه نیز هست.
• یوخاره حاصار (علیا محله)
  • این محله دارای یک یخچال قدیمی زیر زمینی بالای ۲۰۰ سال قدمت تاریخی می‌باشد که در ملک آقای حاج امان‌الله کمیجانی وجود دارد و هنوز از آن برای نگهداری بعضی از مواد غذایی مانند ترشیجات استفاده می‌شود این یخچال به دستور میرزا اصغر دفتردار عاصم السلطنه ساخته شده‌است. این یخچال در گذشته در فصل سرما پر از یخ شده تا در تابستان از ان استفاده شود و جالب است که بدانیم استفاده ان برای تمام عموم مردم آزاد و رایگان بوده و در انحصار خان نبوده‌است بلکه به دستور میرزا اصغر از خاندان رشیدی برای رفاه مردم ساخته شده‌است. (هنوز پابرجااست)
• عیسی آّباد سویه (محله سراب)
  • بزرگترین محله کمیجان می‌باشد و این محله در مرکزی‌ترین نقطه شهر است این محله به خاطر شریک بودن آب با محله عیسی آباد به عیسی آباد سویه نام گرفت که از نام قدیمی این محله‌است و اکنون به محله سراب معروف است. جنوب این محله به باغ‌های این محله ختم می‌شود که آشاقه باغلار نام برده می‌شود و ساکنین این محله علاوه بر این باغ‌ها در منطقه حسن‌آباد نیز باغ دارند.
• نجارلار
  • این محله بین محله کهنه قلعه و یوخاره حاصار (علیا محله) قرار دارد؛ که امروزه کمتر از این محله در کمیجان نام برده می‌شود در گذشته گروهی از شهروندان که همگی نجار بیشه بودند تحت عنوان نجارها در این محله زندگی می‌کردند و از محلات کوچک شهر می‌باشد.
• علی قلی بک
  • استخر قنات علیقلی بیگ که از دامنه غربی دشت حسن‌آباد منشأ می‌گرفت در این محله قرارداشت و آب آن پس از جمع شدن در استخر، دشت عیسی آباد را آبیاری می‌کرد و این محله را به همین نام نهاده‌اند. این محله در حدفاصل عیسی آباد و کمیجان قرار دارد و در اتصال ایندو نقش مهمی ایفا کرده‌است و افرادی که در ان سکونت دارند بیشتر به شغل‌های فنی و کارگاه‌های تولیدی روی آورده‌اند.
• عیسی آباد
  • عیسی آباد در اصل از کمیجان جدا و در غرب آن واقع بود ولی با توجه به فاصله بسیار کم، به مرور با ساخت و ساز اماکن مسکونی و تجاری به کمیجان متصل گردیده و بیکی از محلات بزرگ کمیجان تبدیل گردید. این محله از جمله محله‌های بزرگ شهر است که مردم ان بیشتر به دامداری و کشاورزی و در مواقعی تجارت و کارهای ساختمانی مشغولند. بزرگترین طایفه آن خاندان حسنی و عیسی آبادی می‌باشند و از دیگر طوایف ان می‌توان به نوروزی، رحیمی، افشار و… اشاره نمود. این محله دارای دشت بزرگی برای کشاورزی در اراضی پایین دست بوده و باغات انگور را دربردارد. این محله ورودی کمیجان از سمت همدان است.
• انار
  • انار در اصل از کمیجان، جدا و در شرق آن واقع بود ولی با توجه به فاصله بسیار کم، به مرور با ساخت و ساز اماکن مسکونی و تجاری به کمیجان متصل گردیده و به یکی از محلات بزرگ کمیجان تبدیل گردید. ورودی شهر کمیجان از سمت اراک این محله می‌باشد که یکی از محله‌های بزرگ و صاحب نام این شهر است. (دانشگاه‌های آزاد و پیام نور، بیمارستان، اداره راه و ترابری، بهزیستی و اداره آب‌های زیر زمینی در این محله قرار دارد) این روستا خود دارای سه محله بنام‌های قلعه میانده-قلعه بالا و کن ایچه و قلعه گل احمد می‌باشد. به دلیل دارا بودن چشمه سارهای فراوان از جمله تی اک و بلاغ چشمه و آسیاب و قنات پرآب قدیمی و بزرگش یا به دلیل دارا بودن آتشکده‌های فعال زرتشتی به آن انار (بسیار فروزنده) می‌گویند. از بزرگترین طوایف آن طایفه اناری و محمد کریم می‌باشد که در پراکندگی جمعیتی آن در روستاهای راستکردان و قازوق و همچنین راهان (سقرجوق، دستجان و زنجیران و کودزر و آقازیارت) دیده می‌شود. تپه چهرگزی در قسمت شمالی این محله بزرگ قرار دارد. اراضی مستعد کشاورزی و آب و هوای خوش، این محله را محلی برای ییلاق میهمانان به خصوص در تابستان‌های گرم نموده‌است. بیشترین اراضی تحت کشت شهرستان به لحاظ جمعیتی را دارا بوده و دارای خاک بسیار حاصلخیز است به نحوی که در زمان‌های قدیم از مهم‌ترین املاک خاندان بهادری (جعفرخان بهادری فرزند ابراهیم خان عاصم السلطنه بهادری) محسوب می‌شده‌است. از دیگر طوایف این محله می‌توان به اناری، عظیمی، کدیور، مرادی، علیزاده باستان و پزشکی و… اشاره نمود. خاندان پزشکی بنیان‌گذار طب نوین و منوچهر خان پزشکی از اهالی این روستای قدیمی بزرگ بنیان‌گذار آموزش نوین شهرستان است. شغل بیشتر مردم کشاورزی بوده و در سالیان اخیر گرایش جوانان به مشاغل حکومتی و دولتی حائز توجه بوده‌است. این محله از زمان‌های قدیم به صورت طولی در کنار جاده کمیجان به اراک گسترانده شده‌است.
• گول اوسته
  • در زمان‌های قدیم، قنات بزرگ کمیجان و استخر (گول) آن در این محله قرار داشت و اطراف و اکناف این استخر (گول) را گول‌اوسته یعنی بالای استخر می‌گفتند. این منطقه، خوش آب و هواترین محله کمیجان می‌باشد که اکثر خانه‌های این محله درون باغ‌های ساکنین می‌باشد، این محله از محله‌های قدیمی بوده و قلعه قدیمی در این محله قرار دارد که به موزه شهر تبدیل شده‌است.
• هفتاد دستگاه (شهرک فرهنگیان)
• پنجاه دستگاه
• زاوا (شهرک گلستان)

• بیست دستگاه
• حسن‌آباد
• شهرک نیروی انتظامی
• شهرک مسکن مهر

صنایع دستی

صنایع دستی کمیجان:!

• قالی
• گیوه
  • هم در وفس بافته می‌شود و هم در کمیجان
• لواشین
  • لواشین توسط نجارهای ماهر کمیجان ساخته می‌شده که در فصل‌های زمستان که کشاورزی نبوده مشغول به ساخت لواشین می‌شدند و در تابستان آن‌ها را می‌فروختند.

آب و هوا

اقلیم شهر کمیجان در جنوب و غرب از منطقه سرد همدان تأثیر گرفته و در جنوب به جهت وجود دشت‌های هموار صفه از هوای خنک‌تری بهره‌مند است. آب و هوای کمیجان به‌طور کلی معتدل و خشک است و مقدار بارش باران و برف نسبتاً خوب است. حداکثر درجه حرارت در تابستان ۳۵ درجه سانتی‌گراد است.

---

آموزش عالی

دانشگاه آزاد کمیجان

دانشگاه آزاد اسلامی واحد کمیجان تحت پوشش دانشگاه آزاد واحد اراک در بهمن ۱۳۸۲ کار خود را آغاز کرد. هم‌اکنون با تصویب گسترش پروژه و با امتیاز ۱۳۵۰۰ میلیون ریال در زمینی به مساحت ۵/۳۲ هکتار فاز اول ساخت و ساز این دانشگاه آغاز شده و در فاز اول ۴۷۰۰ مترمربع فضای آموزشی در ۱۲ واحد ساختمان در حال اجراست. این دانشگاه در حال حاضر ۳۱۰ نفر در رشته‌های: کاردانی پیوسته کامپیوتر - الکترونیک و حسابداری و کاردانی ناپیوسته و کارشناسی حسابداری دانشجو پذیرفته که پس از اجرای فاز اول، رشته‌های حقوق - بازرگانی - الکتروتکنیک و عمران و کاردانی ناپیوسته کامپیوتر اضافه خواهد شد و در آینده تعداد رشته‌ها به ۳۰ رشته و همچنین تعداد دانشجوهای پذیرفته شده پس از اجرای فاز اول به ۱۰۰۰ نفر و در آینده به ۳۰۰۰ نفر خواهد رسید.

دانشگاه پیام نور

دانشگاه پیام نور واحد کمیجان در شهریور ۱۳۸۵ با پذیرش ۲۶۵ نفر دانشجو در رشته‌های حقوق - مدیریت بازرگانی - ادبیات فارسی - الهیات - علوم اجتماعی - مهندسی رایانه فعالیت خود را آغاز کرد. در طرح توسعه این دانشگاه با اختصاص زمینی به مساحت ۷ هکتار و ۲۳۰۰ مترمربع زیربنا در محله عیسی‌آباد تعداد دانشجوهای پذیرفته شده به ۲۰۰۰ نفر هم خواهد رسید. دانشگاه پیام نور کمیجان در ۸۵ کار خود را در رشته‌های حساب داری، کامپیوتر، حقوق آغاز کرد.

خانه معلم

خانه معلم در مرکز شهر واقع شده که روبروی مدرسه ۱۷ شهریور قدیم ساخته شده بود که معلمانی که از اراک برای تدریس به کمیجان می‌آمدند در این مکان استراحت می‌کردند.

درمان

بیمارستان امام علی (ع) کمیجان واقع در محله انار

بیمارستان امام علی (ع) کمیجان در سال ۱۳۷۶ توسط خیر به نام شهرستان با نام حاج سلیمان اناری در محله انار شروع به ساخت گردیدو در سال ۱۳۸۱ با حضور وزیر بهداشت و استاندار وقت افتتاح شد. این مرکز هم‌اکنون یکی از بیمارستانهای عمومی و تابعه دانشگاه علوم پزشکی اراک می‌باشد که منظور تشخیص و درمان بیماران ایجاد شده‌است. این مرکز دارای بخش‌های اورژانس، اطفال و نوزادان و داخلی و تسهیلات زایمانی می‌باشد و در قسمت‌های دیالیز، دندانپزشکی، روانپزشکی و تغذیه نیز به خدمات می‌پردازد. همچنین این بیمارستان دارای بخش‌های پاراکلینیکی، داروخانه، رادیولوژی و آزمایشگاه این مرکز تمام مناطق شهرستان و برخی از شهرهای مجاور را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد. پروژه ساخت این بیمارستان در تاریخ ۳۱/۴/۷۶ آغاز و در ۳۱/۶/۷۸ به پایان رسید. در سال ۱۳۸۱ با افتتاح بخش اورژانس به بهره‌برداری رسید و در آبان ماه ۱۳۸۸ از بخش‌های اطفال و داخلی نیز بهره‌برداری شد.

این مرکز در خیابان شهید بهشتی کمیجان (محله انار)قرار دارد که دارای ۳۶ تخت مصوب درقالب ۶۶ پست سازمانی می‌باشد. درطبقه اول (همکف):بخشهای اورژانس با مساحت ۹۰ متر مربع و ۷ تخت فعال، بخش دیالیز با ۱۷۰و ۴ تخت فعال و بخش پاراکلینیکی آزمایشگاه داروخانه و رادیو لوژی قرار دارد. همچنین واحد پذیرش. نگهبانی، انبار دارویی و درمانگاه‌های سرپایی داخلی، اطفال، عمومی، روانپزشک، دندانپزشک و کارشناس تغذیه نیز وجود دارد.

درمانگاه

این درمانگاه در سال ۳۸ در کمیجان ساخته شد و در این درمانگاه دکتر لقمانی اولین پزشکی بود که در این در مانگاه مشغول به طبابت شد و پزشکان هندی و پاکستانی نیز در این درمانگاه به مداوای بیماران می‌پرداختند. با وقف قسمتی از اراضی توسط خاندان رشیدی زایشگاه و مرکز مامایی نیز به این مرکز ضمیمه گردید. این درمانگاه در ابتدای خ امام خمینی واقع است و از یک طرف نیز به بازار کمیجان می‌خورد که اکنون خ شهید حجازی می‌باشد. این درمانگاه هم‌اکنون زیر نظر بیمارستان امام علی (ع) کمیجان است؛ و مشاوره‌های پزشکی نیز در این درمانگاه صورت می‌پذیرد.

موقعیت جغرافیایی

مسیرهای ارتباطی

موقعیت شهر کمیجان در یک حالت مرکزی نسبت به شهرهای اطراف واقع شده، به‌طوری‌که با شهرهای تفرش - اراک - ملایر و همدان کمتر از ۱۰۰ کیلومتر فاصله دارد؛ که این فاصلهٔ کم بین این شهرها، ارتباط اقتصادی بین آن‌ها را راحت‌تر و کم‌هزینه‌تر می‌کند. اما با اجرای ابتکاری در راه‌های ارتباطی شهرستان می‌توان با یک تیر چند نشان زد و برای شهرستان راه‌های درآمد و همچنین برای شهرهای اطراف راه‌های صرفه‌جویی بسیاری در حمل و نقل بین شهری و جاده‌ای بوجود آورد. این پروژه، اتصال جاده کمیجان به جاده همدان - ساوه می‌باشد که از دره «وفس» صورت می‌گیرد. اجرای این پروژه فواید بسیاری به همراه خواهد داشت که در پی به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:

۱. کوتاه شدن این مسافت برابر است با صرفه‌جویی در وقت - انرژی انسانی - سوخت - استهلاک خودروها - استهلاک جاده‌ها - راحت شدن ارتباطات و به‌طور کلی صرفه‌جویی در سرمایه‌های کشوری

۲. هم‌اکنون فاصله کمیجان - ساوه که بیشتر از راه آشتیان صورت می‌گیرد ۲۲۰ کیلومتر می‌باشد؛ اما با اجرای این پروژه این مسافت به ۱۵۰ کیلومتر کاهش پیدا خواهد کرد.

۳. هم‌اکنون فاصله کمیجان - تهران که بیشتر از راه آشتیان صورت می‌گیرد ۳۳۰ کیلومتر می‌باشد؛ اما با اجرای این پروژه ارتباط با پایتخت به ۲۶۰ کیلومتر کاهش پیدا خواهد کرد.

۴. هم‌اکنون فاصله ملایر - ساوه که بیشتر از راه همدان صورت می‌گیرد ۳۱۰ کیلومتر می‌باشد؛ اما با اجرای یا پروژه این مسافت به ۲۲۵ کیلومتر کاهش پیدا خواهد کرد.

1. کوتاه شدن مسیر ملایر - ساوه نه تنها برای ملایری‌ها بلکه برای کلیه افرادی که می‌خواهند از استان لرستان به سمت ساوه و پایتخت تردد کنند مفید واقع خواهد شد.
2. وقتی این جاده از دره سرسبز و زیبای روستای «وفس» که کیلومترها فضای سبز و جنگل مانند دارد عبور کند و با جاذبه‌ای که این روستا و مراکز پذیرایی که بعدها در این مسیر احداث خواهد شد خواهند داشت، می‌تواند برای گردشگران، منطقه‌ای خوش آب و هوا و همچنین بازدید از روستای تاریخی و زیبای «وفس» یا «ابیانه استان مرکزی» منطقه‌ای جذاب باشد.

• راه اصلی کمیجان - ساروق -آهنگران - اراک
• راه اصلی کمیجان - ساروق -آهنگران - آشتیان - سلفچگان - قم - تهران
• راه اصلی کمیجان - خنجین -فرمهین
• راه اصلی کمیجان - قهاوند -همدان
• راه اصلی کمیجان - میلاجرد -خنداب
• راه اصلی کمیجان - میلاجرد -خنداب - اراک
• راه اصلی کمیجان - میلاجرد -خنداب - شازند
• راه اصلی کمیجان - قهاوند - ساوه - تهران
• راه فرعی کمیجان - وفس -ساوه - تهران
  • جاده در دست احداث

نشریات

از جمله نشریات محلی کمیجان که سطح استان مرکزی توزیع می‌شوند می‌توان به هفته‌نامه‌های شمس استان مرکزی، آفتاب کمیجان و امید استان مرکزی اشاره نمود. دفاتر این سه نشریه در کمیجان و اراک واقع است و صاحب امتیاز و مدیر مسئول نشریه‌های شمس استان مرکزی و آفتاب کمیجان جناب آقای ابوالفضل فخرالاسلام و همچنین مدیر مسئول و صاحب امتیاز هفته‌نامه امید استان مرکزی جناب آقای حجت‌الله نیک ملکی می‌باشند.

آداب و رسوم

• شال اندازی

مراسم شال اندازی روز اول عید برگزار می‌شود و به در خانه‌ها می‌روند و از دوستان و آشنایان درخواست دارند که پارچه‌ای که به آن‌ها داده می‌شود را پر کنند و به آن‌ها بدهد (معمولاً: تخمه آجیل پول سکه و …) به آن‌ها می‌دهند که نشان از دست خیر آن‌ها می‌باشد.

جاذبه دیدنی

باغ‌های کمیجان

یکی از دلایل سر سبز بودن کمیجان باغ‌هایی می‌باشد که دور تا دور شهر را پوشانده‌است. باغهای این شهر اکثراً تاکستان انگور، درخت زرد آلو، هلو، بادام، گردو و… می‌باشد. باغهای کمیجان به شرح زیر است:

• باغ‌های منطقه ظهیر آباد
• باغ‌های محله حسن‌آباد
• باغ‌های محله سراب (آشاغه باغلار)
• باغ‌های محله گل ایچه (آق گنبد)
• باغ‌های محله انار (یوخاره باغلار - قانّه باغ - قارا آغاشله باغ - آشاغه باغلارو باش باغلارو انسه باغه و ارتاباغه)
• باغ‌های محله عیسی آباد
• باغ‌های محله بالا
• باغ‌های محله زادق آباد
• باغ‌های محله قلعه
• باغهای محله یوخاره حاصار (علیا محله)

حمام‌های قدیمی

محله‌های کمیجان حمام‌هایی داشته‌اند که به نام‌های زیر است:

• محله سراب

این حمام در محله سراب کنار مسجد زین العابدین (ع) بود که خراب شد.

• حمام قدیمی و کاهگلی که از یک در دولنگه سبز رنگ کوچک بود و پس از ورود به یک پستوی کوچک می‌رسید و پس از آن به رختکن که درون رختکن سکوهای کوچکی وجود داشن برای نشستن و لباس پوشیدن و پس از آن تشکیل شده بود از تعدادی حمام نمره‌ای که در سمت راست حمام وجود داشت و در سمت چپ آن از شیرهایی تشکیل شده بود که در آن به لیف کشیدن مشغول می‌شدند لازم بذکر است این حمام با استفاده از هیزم گرم می‌شد و متصدی آن فردی بود به نام مرحوم آقای افشار که در سال ۱۳۸۵ فوت کرداند.
• محله گل ایچه

این حمام در نزدیکی مسجد جامع کمیجان می‌باشد یک بار بازسازی شد و بعد از مدتی غیر استفاده ماند و متروکه شده بود که در سال ۱۳۹۲ خراب شد.

• محله انار

این حمام که یکی از حمام‌های بزرگ و به روز شهر می‌باشد ابتدا توسط خود اهالی ساخته شد و پس از پیروزی انقلاب با همکاری دولت بازسازی و بهسازی و بهداشتی گردید و با رواج حمام‌های خانگی و به دلیل عدم استفاده از آن در سال ۱۳۹۲ توسط شهرداری تخریب شد.

• محله عیسی آباد

این حمام بدون استفاده‌است و متروکه شده و در سال ۱۳۹۲ (با حمام‌های محله گل ایچه، محله انار و محله عیسی آباد همزمان) خراب شد.

تپه چرگزی

این تپه جز آثار تاریخی کمیجان می‌باشد؛ که گفته می‌شود در ادوار بسیار قدیم قلعه گبرها روی این تپه قرار داشته که پس از مدت‌ها خراب شده‌است و همچنین بیان داشته‌اند که این محل زادگاه شاعر شهیر فخرالدین عراقی می‌باشد که هم‌اکنون به شکل تپه درآمده‌است و مانند تپه تاریخی آوه (در شهرستان ساوه) درآمده‌است. این تپه در محله انار می‌باشد.

بازار

بازار کمیجان در خیابان شهید حجازی واقع شده بود که بعداً به دست شهردار وقت کمیجان خراب شد. لازم بذکر است که بازار کمیجان چندین حجره داشته و در گذرهای بازار حوزه علمیه، مسجد، حمام، درمانگاه بوده. می‌گویند که نقشه بازار کمیجان را عاصم السلطنه از شیراز آورده بود و مانند بازار وکیل شیراز بوده‌است. در سال ۱۳۹۴ در مکان بازار قدیمی کمیجان یک بازارچه به عنوان بازار صنایع دستی ساخته شده که به صورت حجره درآورده شده و سعی شده مانند بازار قدیمی کمیجان باشد.

پارک شهر

این پارک که به عنوان فضای دانشگاه پیام نور کمیجان به حساب می‌رود که دو شهید گمنام هشت سال دفاع مقدس در آن دفن شده‌اند. این پارک در حد واسط محله انار و کمیجان در مجاورت ادراه راه و بیمارستان و جایگاه سوخت‌گیری ساخته شده‌و محیطی بسیار مفرح برای مردم سطح شهرستان به خصوص در ایام تابستان ایجاد نموده‌است و دیدن آن خالی از لطف نیست.

حوزه علمیه

حوزه علمیه کمیجان در کنار مسجدی در بازار کمیجان ساخته شده بود؛ و مزار میرزا اصغر داخل حوزه علمیه مدفون شده‌است، که اکنون به صورت متروکه درآمده‌است. قسمتی از اراضی این مکان از طرف خاندان رشیدی و به جهت تأسیس زایشگاه وقف گردید. همچنین به دلیل ساختن هنرستان ساعی مقداری از آن تخریب شده‌است.

قلعه‌های کمیجان

• قلعه خاندان بهادری
• قلعه عاصم السلطنه
• قلعه محمد خان
• قلعه عابدین خان
• قلعه اکبر خان
• قلعه سرهنگ
• قلعه حسن خان (جنب مدرسه خیر محسنی)
• قلعه گل احمد انار
• قلعه زرتشتیان در منطقه قلع بالای انار که طی سالیان سال تخریب شده‌است.
• قلعه خاندان پزشکی در محله اشاقه محله انار

بام کمیجان

بام کمیجان در بالاترین نقطه شهری کمیجان قرار دارد موقعیت منطقه‌ای این مکان در ابتدای شهر واقع در ورودی شهر یعنی محله انار قرار دارد؛ بام کمیجان با سیاست گذاری‌های انجام شده دارای فضای مناسب از قبیل جنگل وسایل پارکی و تفریحی مکان مناسب برای نشیمن و کباب پزهای سنتی می‌باشد قابل ذکر است بام کمیجان تمام شهر رادر یک نمای بسیار زیبا به نمایش می‌گذارد.

موزه میراث فرهنگی

موزه میراث فرهنگی کمیجان در مکان تاریخی قلعه ایجاد شده‌است این موزه به آثاری از قبیل اشیاء قیمتی، سفال از دوران مادها و تات‌ها، خمره و … نگهداری می‌شود.

قنات‌ها و چشمه‌ها

• قنات گل ایچه
• قنات سرآب
• قنات علی قلی بک
• قنات حسن‌آباد
• قنات عیسی آباد
• قنات عیسی آباد
• چشمه حسین بلاغی
• چشمه محمود بلاغی
• چشمه شخدیل
• قنات نی نی جرد
• قنات ظهیر آباد
• قنات بزرگ محله انار به طول ۱۵ کیلومتر که طی خشکسالی‌های مکرر و افزایش بی‌رویه برداشت آب از حوضه آبریز ان، خشک شده‌است.

صنعت

شهرک صنعتی کمیجان در ۵ کیلومتر ی جاده همدان واقع است؛ که یکی از قطب‌های کوچک صنعتی به‌شمار می‌رود؛ و این قطب صنعتی پتانسیل شرکت‌های بزرگ را در خود دارد. شرکت‌هایی در این شهر صنعتی مشغول به کاراند:

• شرکت صنایع شیر دهکده کمیجان (آلتیش)
• شرکت دانه‌های کلزا و الوفه
• شرکت محصولات لبنی شگالیو
• کارخانه سنگ آغ داش
• کارخانه آسفالت شهرداری
• شرکت لوله و شیلگ سازی
• شرکت لاستیک و پلاستیک
  • شرکت میلاد پلاستیک آریا
• شرکت‌های ریخته‌گری و نورد
• شرکت‌های…

کشاورزی

عمده محصول باغی و زراعی شهرستان کمیجان انگور، بادام و گردو می‌باشد. همچنین محصولاتی مانند گندم، جو و محصولات غلات و حبوبات در کمیجان کاشت و برداشت می‌شود. اکثر مردم در باغ‌های خود و زمین‌های کشاورزی خود فعالیت دارند.

نگارخانه

منابع

• سالنامه آماری استان مرکزی سال ۱۳۸۸
• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳.
• مختصات و ارتفاع
• نوشتاری در مورد قنات و چشمه‌ها
• پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران
• لغت‌نامه دهخدا
• کمیته تخصصی نام نگاری و یکسان‌سازی نام‌های جغرافیایی ایران
• تصویب‌نامه درخصوص اصلاحات و تقسیمات کشوری در استان مرکزی
• پایگاه اینترنتی معاونت حقوقی و امور مجلس، مصوبات هیئت وزیران
• اداره فرهنگ وارشاد اسلامی شهرستان کمیجان | وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

پیوند به بیرون

• سایت رسمی کمیجان
• گروه کمیجان سراب
• دیوان فخرالدین عراقی
• دیوان اشعار و عشاق‌نامهٔ عراقی
• رساله اصطلاحات شیخ فخرالدین عراقی
• سایت دکتر مهدی عربی
• سایت رسمی شهرداری کمیجان